تأثیر تخلفات ساختمانی بر سیمای شهر تبریز(مطالعه موردی: محلات پرواز و دمشقیه)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• فیروز جعفری ¹
• ایرج تیموری ²
• ندا قابل ³

¹ استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز

² استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تبریز

³ کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز

https://doi.org/10.22067/jgusd.2022.70337.1043

چکیده

تخلفات ساختمانی از گذشته تا به امروز یکی از مهم­ترین معضلات شهرها بوده که منجر به اختلال و بروز مشکلات اساسی در شهر و در حوزه مدیریت و برنامه‌ریزی شهری گردیده است. یکی از مهم­ترین اثرات منفی این تخلفات، تأثیر بر سیمای شهر و تهدیدی جدی بر کیفیت محیط‌های شهری می­باشد. از این‌رو هدف این پژوهش، شناسایی تخلفات ساختمانی در زمینه تغییر کاربری اراضی و تعداد طبقات مازاد بر ضوابط و همچنین بررسی نوع و میزان تأثیر این تخلفات بر سیمای شهری در دو محله‌ی دمشقیه و پرواز تبریز در سال 1399 بوده و مقیاس بررسی تحقیق در ابعاد قطعات واقع در این محله‌ها می‌باشد. شاخص بررسی‌ها، کاربری اراضی محله‌ها و وضعیت ساخته شده سال 1399 و الگوی ساخت ساز براساس ضوابط مصوب طرح جامع و تفصیلی شهر تبریز می‌باشد. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و داده‌های لازم با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و مشاهدات میدانی گردآوری شده و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از روش مقایسه‌ای و از نرم‌افزارهایExcel، AutoCad و ArcMap استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که از کل قطعات موجود در محله دمشقیه 12 درصد قطعات، و در محله پرواز 38 درصد از کل قطعات، مغایر با ضوابط و مقررات و طرح مصوب ساخته شده است. همچنین مشخص گردید، بیشترین تأثیراتی که تخلفات ساختمانی بر سیمای شهری محلات پرواز و دمشقیه گذاشته، مربوط به تأثیرات منفی می‌باشد. در واقع این تخلفات ساختمانی، به طور ملموس و آشکارا تأثیرات منفی بر هریک از پارامترهای سیمای شهری در محلات مورد مطالعه را به همراه داشته و قدرت هریک از پارامترها را تضعیف کرده‌ است.

کلیدواژه‌ها

• پارامترهای سیمای شهری
• تبریز
• تخلفات ساختمانی
• سیمای شهری
• ضوابط و مقررات

عنوان مقاله [English]

The Impact of Construction Violations on the Image of the City of Tabriz (Case Study: Parvaz and Dameshghiyeh Neighborhoods)

نویسندگان [English]

• Firouz Jafari ¹
• Iraj Teymuri ²
• Neda Ghabel ³

¹ assistant professor in geography and urban planning, university of Tabriz

² assistant professor in geography and urban planning university of Tabriz

³ M.A.in Geography and Urban Planning, University of Tabriz, Tabriz

چکیده [English]

Construction violations have been among the most important issues in cities which have led to disruption and the emergence of major challenges in urban management and planning. One of the most important negative effects of these violations is seen on the image of the city and is a serious threat to the quality of urban environments. The purpose of this research is to identify construction violations in terms of land use change and the number of floors exceeding the standards, as well as to investigate the type and extent of the effects on the urban appearance in the two neighborhoods of Tabriz (Dameshghieh and Parvaz) in 2019. The scale of the research is in the dimensions of the plots located in these neighborhoods. The survey index was based on the land use of the neighborhoods and the built condition for 2019 and the construction model based on the approved rules of the comprehensive and detailed plan of Tabriz city. The research method is descriptive-analytical, and the required data was collected through theoretical review and field observations. Data is analyzed by Excel, AutoCAD and ArcMap software. The results show that 12% of the total parts in Dameshghieh neighborhood, and 38% of the total parts in Parvaz neighborhood, were built contrary to the rules and regulations of the approved plan. It was also found that the most negative effects that construction violations have on the appearance of Parvaz and Dameshghieh were related to the negative effects. In fact, these construction violations have concretely and obviously brought negative effects on each of the parameters of the urban landscape in the studied neighborhoods and weakened the strength of each of the parameters.

کلیدواژه‌ها [English]

• construction violations
• The Image of the city
• parameters of image of the city
• rules and regulations
• Tabriz

مراجع

1. ادب‌خواه، م.، پورجعفر، م.، و تقوائی، ع. ا. (1381). بررسی وضعیت تراکم ساختمانی و ارائه مدل پیشنهادی تعیین FAR با توجه به شبکه معابر(مطالعه موردی محله الهیه تهران). نشریه هنرهای زیبا، 13، 16-31.
2. اصغری‌زمانی، ا. (1379). پژوهشی در روند حاشیه­نشینی ایران(مطالعه موردی شهرتبریز). پایان­نامه کارشناسی‌ارشد، تبریز: گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز.
3. تلیار، م.، ربیعی، پ. (1395). نقش برنامه‌ریزی در مبلمان شهری،هویت و آرامش شهری. سن‌پترزبرگ: چهارمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم تکنولوژی.
4. ثابت ورنامخواستی، م. (1388). فرآیند عملکردهای شهرداری، سازمان شهرداری‌ها و دهداری‌های کشور. چکیده مقالات دومین کنفرانس بین‌المللی شهرداری الکترونیکی. تهران: سازمان شهرداری ها و دهداری های کشور.
5. جعفری، ف. (1397). ساماندهی تراکم در مناطق شهری شهری. تبریز: انتشارات فادیا.
6. سلیمی، ف. (1396). تأثیر تخلفات ساخت و ساز بر محیط شهری. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد مرکزی.
7. شجاعی‌وند، ب.، روستایی، ش.، و اصغری‌زمانی، ا. (1397). بازنمایی فضایی و تولید و بازتولید تصویر ذهنی: رهیافتی از تریالکتیک لوفور. انتشارات مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 9(33)، 19-1.
8. شورای عالی شهرسازی و معماری ایران (1387). ضوابط و مقررات ارتقای کیفی سیما و منظر شهری. تهران: شورای عالی شهرسازی و معماری ایران.
9. عمید، ح. (1390). فرهنگ عمید. تهران: انتشارات شهرزاد.
10. فاتحی، م. (1394). ارائه راهکارهای حقوقی مناسب جهت جلوگیری از تخلفات اجرایی ساختمان براساس نظام ساختمانی ایران. تهران: کنفرانس پژوهش‌های نوین در عمران، معماری و شهرسازی.
11. فامیلی، پ. (۱۳۸۹). امکان­سنجی استفاده از تکنولوژی‌های هوشمند(RFID) در فرایند کنترل ساخت و سازهای شهری تهران. پایان­نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: گروه برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای، دانشگاه تربیت مدرس.
12. فیروزی، م. ع.، نعمتی، م.، و داری‌پور، ن. (1393). سنجش تطبیقی تصویر ذهنی شهروندان و کارشناسان به مفهوم کیفیت محیط شهری در طرح مسکن مهر (مطالعه موردی: شهر امیدیه). دو فصلنامه پژوهش‌های منظر و شهر، 1(2)، 29-21.
13. قربانی، ر.، و جعفری، ف. (1392). بررسی و تحلیل جایگاه تراکم ساختمانی در طرح‌های توسعه شهری شهر تبریز. نشریه علمی- پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 19(53)، 253-276.
14. کلانتری، ح.، و اخوت، ه. (۱۳۹۵). برنامه‌ریزی منظر شهری. تهران: جهاد دانشگاهی واحد شهید بهشتی.
15. کهزادی‌چگنی، ب. (1393). تأثیر تخلفات ساختمانی بر سیمای شهری (مطالعه موردی: شهرداری منطقه 18تهران). پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: گروه هنر و معماری، دانشگاه آزاداسلامی، واحد مرکزی.
16. گرمسیری، پ. (1396). بررسی علل تخلفات ساختمانی و تأثیر آن بر سیمای کالبدی شهر شیراز، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استهبان: گروه مهندسی عمران، دانشگاه آزاداسلامی، واحد استهبان.
17. لینچ، ک. (۱۳۷۲). سیمای شهر. ترجمه منوچهر مزینی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
18. لینچ، ک. (۱۳۸۵). سیمای شهر. ترجمه منوچهر مزینی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
19. لینچ، ک. (1398). سیمای شهر. ترجمه منوچهر مزینی، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
20. مرکز آمار ایران (1395). سالنامه آماری استان آذربایجان شرقی، سرشماری عمومی نفوس و مسکن. تهران: مرکز آمار ایران.
21. مرکز آمار ایران (1397). سالنامه آماری کشور. تهران: مرکز آمار ایران.
22. معاونت شهرسازی و معماری تبریز (1395). سالنامه آماری شهر و شهرداری تبریز. تبریز: شهرداری تبریز.
23. معاونت معماری و شهرسازی تبریز (1395). مطالعات وضع موجود طرح جامع، شهرداری تبریز. تبریز: شهرداری تبریز.
24. معصوم، ج.، و علی‌آبادی، ج. (1380). مدیریت ساخت و ساز شهری. ماهنامه شهرداری­ها، 3(33)، 49.
25. منصوری، س. ا. (۱۳۸۵). هویت ایرانی و سیمای شهرهای جدید. تهران: همایش بین­المللی شهرهای جدید.
26. منصوری، س.ا (1383). نقدی بر بیانیه همایش سیما و منظر شهری: تجارب جهانی و چشم‌انداز آینده. فصلنامه باغ نظر، 1(2)، 96-94.
27. مهندسان مشاور نقش محیط (1395). طرح عمران و توسعه شهر تبریز، شناخت شهر. تبریز: وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه و شهرسازی استان آذربایجان شرقی.
28. مهندسین مشاور زیستا (1390). ضوابط و مقررات طرح تفصیلی تبریز. تبریز: معاونت شهرسازی و معماری تبریز.
29. میرغیاثی، م. (1397). بررسی و مطالعه اثرات ساخت و سازهای غیرمجاز در سیمای شهری در شهر کرج(مطالعه موردی منطقه یک شهر کرج). پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، شهر قدس: گروه برنامه‌ریزی شهری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهر قدس.

 

30. Abdel, M., & Barmalgy, M. (2012). Towards an advanced mechanism to benefit from information in issuance of building permits. HBRC journal, 8(1), 58-63.
31. Arimah, C., & Adeagbo, D. (2000). Compliance with urban development and planning regulation in Ibadan, Nigeria. Habitat Int, 24(3), 279-294.
32. Esmaeilnia, A., & Tavakoli, H. (2016). Urban landscape symbolizes the historical identity of the city. Barcelona: 4^th international Conference on Modern research's in Civil Engineering, Architectural urban development.
33. Habib, F. (2006). Inquiry within the meaning of the City. Honar-ha-ye-Ziba, 25, 5-14.
34. http://www.tabrizinfo.com.
35. Kahraman, S., Satti, A., & Misir, S. (2006). Effects of adding illegal storeys to structural systems. Sadhana, Habitat Int., 31, 515-526.
36. Kapoor, M., & Blanc, D. (2008). Measuring risk on investment in informal (illegal) housing: theory and evidence from Pune. India, Regional Science and Urban Economics, 38, 311-329.
37. K. T., Che. M. Ch., Hsueh. Y. H., Chau. Y. Ch. (2009). The Externality of Building Violations in Urban Environment Empirical Observation in Taiwan. Tainan: Future Trends Architectural Management International Symposium CIB-W096.
38. Vaglica, J. (2018). Investigation of factors Contributing to Building Code Violations in Residential Construction. Ph.D. Thesis, Wayne State: Department of Civil and Environmental Engineering, Wayne State University.
39. Zegarac, Z. (1999). Illegal construction in Belgrade and prospects for urban devel- opment planning. Cities, 16(5), 365-370.