نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

هدف اصلی این پژوهش مکان­یابی بهینه فضای سبز شهری در شهر اردبیل با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و روش ANP است؛ این پژوهش از نوع کاربردی و رویکرد حاکم بر آن توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات و آمار مورد نیاز بر اساس مطالعات اسنادی، کتابخانه­ ای و بازدید میدانی و مراجعه به سازمان­های مربوطه انجام گرفته است. سپس معیارهای مورد استفاده جهت مکان­یابی بر اساس ضوابط مکان­یابی انتخاب شده و با استفاده از روش ANP در نرم ­افزار Super Decisions مقایسه ­های زوجی انجام گرفته و وزن معیار هر یک از شاخص­ ها جهت آماده ­سازی لایه­ ها برای تجزیه و تحلیل­ های فضایی در محیط Arc GIS 10.2 انجام گرفته است؛ نتایج تحقیق به گونه ­ای است که در بعضی مناطق شهر اردبیل فضای سبز کمتری به ازای تراکم جمعیتی بیشتر و برعکس، وجود دارد. از جمله این مناطق بخش­ هایی از منطقه سه و چهار اردبیل می­ باشد که با وجود تراکم جمعیتی زیاد دارای فضای سبز کمتری نسبت به مناطق یک و دو (بخصوص منطقه دو) هستند؛ در نهایت با نتایج حاصل از تلفیق لایه ­های وزن­دار به دست آمده، در محیط GIS با کمک دستورهای GAMMA 0/9,Weighted Overlay, Weighted Sum مکان­های اولویت­ دار که در درجه زمین­ های مناسب و نسبتاً مناسب بودند برای ایجاد فضای سبز شهری در شهر اردبیل شناسایی و پیشنهاد شدند؛ از جمله محله هایی که شناسایی شده و دارای کمبود فضای سبز شهری می­ باشند می­ توان به محله ­های معجز، باغمیشه، عالی قاپو، محمدیه، دانش و ... اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Optimum Locating of Urban Green Spacesusing GIS and ANP (Case Study: Ardabil City)

نویسندگان [English]

  • Anvar Amanolapour
  • Hossein Nazmfar
  • Roghay Lotfi Shahmarbigloo

Mohaghegh Ardabili

چکیده [English]

Extended Abstract1. IntroductionThe green space as one of the indicators of the development of societies has environmental, social, cultural, economic and physical dimensions and the first and most important step is to determine the appropriate places for it, so that it can fulfill its roles. Urban green spaces and the distribution of urban land in cities are of high importance. Generally,locatingis an activity that evaluates and analyzes the spatial and non-spatial deployments of a territory to select the appropriate location for a particular use. Urban green spacesare part of urban open spaces where natural or often artificial areas are covered by grasses based on human supervision and management and considering the rules, regulations and related specialties for the improvement of living, residences and welfare of citizens and non-rural population centers (Management and Planning Organization, 2008).So the main question of this research is that which part of Ardabil city is the best place to create green space? Since the main goals of urban planning are health and beauty, the proper location of urban green space as one of the most important elements of urban environment has a great role in the desirability of space for citizens.
2. Review of LiteratureVatanparast, OladiGhadiklaee and Akbari(2015) planned studied green paths using Analytical Hierarchy Process (AHP) and Geographic Information System (GIS) in District 11 of Mashhad.Using this method in the district resulted in proposing a green path of 11.5 acres. The shape of the city and the more human interaction and interaction with the city space are walkable, convenient and doable. Khavaninzadeh, Sarbaz and Ahmadian(2017) investigated the trend of green spaces changes in Yazd city in the last three decades (1987, 1999 and 2015) using remote sensing. The result of the study showed that urban areas of Yazd have decreased to 271.71 ha over the past 30 years, while the population of the city has increased to 332124 during this period. The greatest reduction in green spaceshas been 209 hectares in the District 2 during these years. The results showed that green spaces Districts 1 and 2 have decreased in the mentioned years.Asthe green spaces in Ardabil city (in four districts) are not divided evenly, using Weighted Sum, GAMMA 0/9, PRODUCT, and Weighted Overlay in GIS, the prior places for creating green spaces were identified.
3. MethodThis inquiry is an applied research. A descriptive-analytical approach was taken to conduct the research.The data was gathered through documentary analysis, using library sources, field study, and using the needed information of relevant organizations. The criteria of locating were selected based on locating principles and using the ANP method in Super Decisions software paired comparisons and the weight of each index were done to prepare the layers for Spatial analysis was performed in ARC GIS 10.2. Finally, using the results of the weighted layers integration, in GIS environment with the help of GAMMA 0/9, Weighted Overlay, Weighted Sum priority locations that are in appropriate land and that were relatively suitable were identified and proposed for creating urban green spaces in Ardabil.4.Results and DiscussionBy standardizing the layers to perform the analysis and identify the optimal location for green space creation, all the criteria were compared to see their relative importance based on their value in green space locating. Then, the weights obtained in the effective layers in the GIS environment were identified with the help of Weighted Overlay, PRODUCT, Weighted Sum commands, in order to create urban green space in Ardabil.Ardabil city, due to its inappropriate population distribution, does not have proper distribution of urban green spaces. In some districts of Ardabil city, there is less green space for the population and in some others there is more green space for the population of the areas. Among the areas are Districts 3 and 4 which that despite the high population density, have less green spaces than District 1 and 2. Therefore, selecting optimal locations for urban green spaces according to the usual criteria as well as criteria such as pollution, population density and worn out units can be an effective step in balancing the population and reducing the amount of urban pollution. The optimal place for urban green spaceswas specified in Ardabil city through GAMMA 0/9.5. ConclusionIn order to achieve the ultimate goal of this study, which is to determine the optimal locating of urban green spaces, suitable locations for urban green space were identified in Ardabil city using the methods used (zones 1, 3 and 4).Suggestions are as follows:• Since inaccurate land use location in cities will cause problems, the use of Geographic Information System (GIS) is important for selecting the optimal location for urban land use.• According to the results of this study, attention should be paid to locating green areas in Ardabil 3 and 4, as well as area 1 which has significant green space deficiency.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ardabil city
  • GIS
  • Green spaces
  • location
1. احدنژاد روشتی، م.، صالحی میشانی، ح.، وثوقی راد، ل.، و رومیانی، ا. (1393). ارزیابی و مکان یابی فضای سبز شهری موردشناسی: منطقه 11 شهر تهران. جغرافیا و آمایش شهری-منطقه‌ای، 4 (12)، 186-169.
2. احمدی، ع.، موحد، ع.، و شجاعیان، ع. (1390). ارائه الگوی بهینه مکان‌یابی فضای سبز شهری با استفاده از از GIS و روش AHP (منطقه مورد مطالعه: منطقه 7 شهرداری اهواز). فصلنامه آمایش محیط، 4 (15)، 162-148.
3. استانداری اردبیل. (1397). مجموعه کاربری اراضی شهر اردبیل. اردبیل: استانداری اردبیل.
4. اکبرپور سراسکانرود، م.، قرخلو، م.، و نوروزی، م. (1388)، ارزیابی و مکان یابی کاربری فضای سبزمنطقه 9 شهرداری تهران. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 9 (9)، 104-76.
5. بهمن‌پور، ه.، و محرم‌نژاد، ن. (1386). توسعه پایدار فضاهای سبز شهری در شهر تهران. تهران: همایش ملی مناسب سازی محیط شهری.
6. حسینی، س. (1380). ارزیابی کاربری‌های آموزشی در شهر تهران و ارائه الگوی مناسب. پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
7. خوانین‌خواه، ع.، سرباز، م.، و احمدیان، ش. (1396)، بررسی روند تغییرات فضای سبز در سه دهه گذشته با استفاده از سنجش از دور )مطالعه موردی: شهر یزد(. مجلّه جغرافیا و توسعه فضای شهری، 4 (2)، 115-99.
8. رضوی، م.، کاظمی بی‌نیاز، م.، اسدی، ا.، و اجزاء شکوهی، م.، (1394). ارزیابی فضای سبز شهری و مکان یابی آن با استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره فازی (مطالعه موردی: منطقه سه شهرداری مشهد). فصلنامه‌ی علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، 15 (49)، 17-1.
9. زنگی‌آبادی، ع.، و مختاری ملک‌آبادی، ح. (1384). شهرها، فضای سبز و رویکردی نوگرایانه به ابعاد انسانی طراحی. (42)، 98-89.
10. زیاری، ک.، شادمان رودپشتی، م.، حسن‌پور، س.، و مصطفایی، ا. (1392). مکانیابی عرصه‌های مناسب فضای سبز شهری با استفاده از روش ترکیبی AHP و فازی در محیط GIS (مطالعه موردی: منطقه 14 شهرداری کلانشهر تهران). فصلنامه علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، 13 (43)، 38-19.
11. زیاری، ک.، مهدنژاد، ح.، و پرهیز، ف. (1389). مبانی و تکنیک های برنامه ریزی شهری. چابهار: انتشارات دانشگاه بین المللی چابهار.
12. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اردبیل. (1395). سالنامه آماری استان اردبیل. اردبیل: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اردبیل، معاونت آمار و اطلاعات.
13. سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (۱۳87). سند برنامه دوم توسعه. تهران: مرکز نشر سازمان مدیریت و برنامه ریزی.
14. سعیدنیا، ا. (1379). فضای سبز شهری. تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها.
15. شکوئی، ح. (1358). اکولوژی اجتماعی شهرها. تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.
16. شهابی، ه. (1388). نقش عوامل ژئومورفیک در مکان‌یابی دفن مواد زائد شهری سقز با استفاده از مدل‌های (GIS) و فناوری سنجش از دور. رساله جهت احذ مدرک کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
17. صابری، ع.، قنبری، ا.، و حسین‌زاده، م. (1390). مکان‌یابی پارک و فضای سبز شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به روش ارزیابی چند معیاری AHP (نمونه موردی: شهر شوشتر). تهران: همایش ملی ژئوماتیک.
18. فرجزاده اصل، م. (1384). سیستم اطلاعات جغرافیایی و کاربرد آن در برنامه‌ریزی توریسم. تهران: انتشارات سمت.
19. فرجزاده اصل، م.، و رستمی، م. (1383)، ارزیابی و مکان-گزینی مراکز آموزش شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS). فصلنامه‌ی مدرس علوم انسانی، 8 (1)، 152-133.
20. فرج‌زاده اصل، م.، و سرور، ه. (1381). مدیریت و مکان‌یابی مراکز آموزشی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 17 (4)، 90-79.
21. قدسی پور، س. (1390). مباحثی در تصمیم گیری چند معیاره (فرآیند تحلیل سلسله مراتبی). تهران: انتشارات دانشگاه امیر کبیر.
22. مجنونیان، ه. (1374). مباحثی پیرامون پارک‌ها، فضای سبز و تفرجگاه‌ها. تهران: سازمان پارک‌ها و فضای سبز.
23. مخدوم، م. (1384). شالوده آمایش سرزمین. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
24. مخدوم، م. (1390). شالوده آمایش سرزمین. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
25. وطن‌پرست، ا.، اولادی قادیکلایی، ج.، و اکبری، م. (1394). برنامه‌ریزی سبزراه‌های شهری (مطالعه موردی: منطقه یازده شهری کلانشهر مشهد). مجلّه جغرافیا و توسعه فضای شهری، 2 (2). 104-91.
26. Girardet, EEA. (1992). Two third of all Europeans now reside in towns or cities. Boston: European Environment Agency.
27. Makhdoom, M., (2010). Fundamental of land use planning (9th ed.). Tehran: Tehran University Press.
28. Malczewski, J. (2004). GIS-based land-use suitability analysis: A critical overview. Journal of Progress in Planning, 62, 3-65.
29. Mendel, J. M. (2001). Uncertain rule-based fuzzy logic systems: Introduction and new directions. New Jersey, NJ: Prentice Hall.
30. Sante Riveira, I., Crecente-Maseda, R., & Miranda-Barros, D. (2008). GIS-based planning support system for rural land-use allocation. Computers and Electronics in Agriculture, 63(2), 257-273.
31. Sudhira, H. S., Ramachandra, T. V., & Jagadish, K. S., (2004). Urban sprawl: Metrics, dynamics and modeling using GIS. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 5(1), 29-39.
32. Ulrich, R. S. (1981). Natural versus urban scenes: Some psychophysiological effects. Environment and Behavior, 13(5), 523-556.
33. Wolfslehner, B., Harald., V., & Manfred, J. L. (2005). Application of the analytic network processing multi-criteria analysis of sustainable forest management. Forest Ecology and Management, 207(1-2), 157-170.
34. Yüksel, İ., & Dağdeviren, M. (2007). Using the analytic network process (ANP) in a SWOT analysis-A case study for a textile firm. Information Sciences, 177(16), 3364-3382.
35. Zadeh L. A. (1965). Fuzzy sets. Information and Control, 8, 338–353.
CAPTCHA Image