بررسی تأثیر نگرش‌های ذهنی شهروندان بر میزان استفاده از حمل و نقل عمومی (مطالعه موردی: کلانشهر تهران)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• صابر محمدپور ¹
• آرمان حمیدی ²
• عالیه فریدی فشتمی ²
• میترا روشن ²

¹ عضو هیات علمی گروه شهرسازی دانشکده معماری دانشگاه گیلان

² گروه شهرسازی دانشگاه گیلان

https://doi.org/10.22067/jgusd.2022.71448.1072

چکیده

توسعه روز افزون شهرها و افزایش وابستگی و تمایل شهروندان به خودروی شخصی و به طبع آن اثرات نامطلوب زیست محیطی و اجتماعی آن، به یک چالش جدی برای برنامه ریزان شهری تبدیل شده است. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تأثیر نگرش­های ذهنی شهروندان بر استفاده آن­ها از حمل و نقل عمومی در شهر تهران صورت گرفته است و از نوع توصیفی-کمی است. در این پژوهش تعداد 443 پرسشنامه توسط شهروندان تهرانی تکمیل گردید که جهت تحلیل داده­های حاصل از پرسشنامه­ها از نرم افزارهای 22 SPSS  و Smart PLS3 استفاده شده است. میانگین شاخص‌های نگرش زیست محیطی، نگرش اجتماعی، نگرش اقتصادی و استفاده از حمل و نقل عمومی به ترتیب، 69/3، 58/3، 20/3 و 94/2 بدست آمد. در بررسی تأثیر هر یک از معیارها، شاخص نگرش اقتصادی با ضریب مسیر 475/0 در رتبه اول قرار گرفت و بنابر تأثیر بالای این شاخص، می‌بایست سیاست­های استفاده از حمل و نقل در این قسمت متمرکزتر اعمال گردد. سپس شاخص‌های نگرش زیست محیطی و نگرش اجتماعی به ترتیب با ضرایب مسیر 145/0، و ، 080/0 در رتبه­های بعدی جای گرفتند. از دیگر نتایج پژوهش، رابطه مشخصات فردی و جنسیت با استفاده از حمل و نقل عمومی است و این عدد برابر 110/0- بدست آمدند، بنابراین نمی‌توان از تأثیر آن­ها چشم پوشی کرد. همچنین، برازش کلی پژوهش نیز 391/0 محاسبه گردید که نشان از برازش مطلوب و قوی مدل ساختاری است.

کلیدواژه‌ها

• نگرش های رفتاری
• نگرش های ذهنی
• حمل و نقل عمومی
• نگرش‌شهروندان
• شهر تهران

عنوان مقاله [English]

Investigating the Impact of Citizens’ Attitudes on Public Transportation Use (Case Study: Tehran Metropolis)

نویسندگان [English]

• Saber Mohammadpour ¹
• Arman Hamidi ²
• Alieh Faridi Foshtomi ²
• Mitra Roshan ²

¹ Faculty member of university of Guilan

² Department of Urban Planning, University of Guilan

چکیده [English]

In the recent decade, the views of planners and theorists have changed from simple physical aspects to social, environment and interactive aspects. Considering the increasing development of cities and the tendency of citizens to use private vehicle, serious challenges for urban planners have emerged. The study of people's behaviors and attitudes is important because knowing these attitudes can make changes in related policies. The data of the descriptive-quantitative study was done through documentary and survey studies. In order to study the attitude of citizens and its impact on the use of public transportation system, questions were designed in the form of a questionnaire with a five-level Likert scale. Considering the population of Tehran, the size of the sample was calculated to be 384 people using the Cochran's formula. Due to the epidemic of Covid-19 and in order to observe the health protocols, an online questionnaire was used. To increase the reliability, 443 questionnaires were distributed online among the residents of Tehran. Data analysis of this study showed that the "environmental attitude" index was ranked as the first with an average of 3.69 and the following were "social attitudes", "economic attitudes" and "use public transportation" with an average of 3.58, 3.20 and 2.94, respectively. According to the modeling results, the economic attitude of citizens with a path coefficient of 0.475 has the main and most significant impact on the use of public transport.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mental Attitudes
• Public Transportation
• Citizens’ Attitude
• Tehran City

مراجع

1. اسماعیل پناه، ف. غلامزاده، غ. حسین ابادی، ح. ا.، و خرم، خ. (1397). کاربرد تئوری رفتار برنامه ریزی شده در سنجش نگرش شهروندان در ارتباط با استفاده از سامانه ها ی حمل و نقل عمومی. فصلنامه علمی مهندسی ترافیک، 18(73)، 75-82.
2. آمارنامه شهر تهران. (1398). سالنامه آماری شهر تهران. تهران: سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
3. ذوقدار، پ.، و شبانی، ا، ح. (1397). ارزیابی الگوی رفتاری شهروندان در ایستگاه های هوشمند حمل و نقل شهری (نمونه موردی ایستگاه هوشمند شهید خرازی شاهین شهر).‎ نشریه معماری شناسی، 1(5)، 1-9.
4. صابری­فر، ر. (1399). تعیین عوامل اثرگذار بر رفتار شهروندان در بهره‌گیری از سیستم حمل و نقل عمومی با استفاده از الگوی توبیت (مطالعه موردی: شهر مشهد).فصلنامه علمی ـ پژوهشی برنامه ریزی توسعه کالبدی. 5(3)، 73-84.‎
5. صفارزاده، م.، و ملک زاده فر، ع. (1384). کاربرد آنالیز هزینه- فایده در انتخاب سیستم حمل و نقل عمومی مناسب برای یک کریدور شهری، پژوهش­های اقتصادی.3(5)، 17-36.
6. فلاح منشادی، ا.، روحی، ا.، و فلاح منشادی، ا. (1394). تحلیل و بررسی اقدامات لازم برای اجرایی شدن حمل و نقل یکپارچه شهری در کلانشهرها؛ نمونه موردی: شهر تهران. فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، 6(20)، 83-98.
7. قاسمی، ع.ا. محمدی، ت.، و خالدی، ه. (1397). تحلیل رفتار شهروندان تهرانی در استفاده از حمل و نقل عمومی: کاربرد تئوری رفتار برنامه ریزی شده.سیاست گذاری پیشرفت اقتصادی، 6(1)، 10-26.‎
8. مقبل باعرض، ع.، آذر، ع و میرمهدی، س.م. (1393). بخش بندی بازار حمل و نقل عمومی با استفاده از تحلیل خوشه­ای (مطالعه موردی: منطقه 6 شهر تهران)، اقتصاد و مدیریت شهری، 7(2)، 35-50.

 

9. Ababio-Donkor, A., Saleh, W., & Fonzone, A. (2020). The role of personal norms in the choice of mode for commuting. Research in Transportation Economics, 83, 100966.‏
10. Abrahamse, W., Steg, L., Gifford, R., & Vlek, C. (2009). Factors influencing car use for commuting and the intention to reduce it: a question of self-interest or morality? Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, 12(4), 317-324.
11. Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50, 179-21 1.
12. Bamberg, S. Hunecke, M. & Blöbaum, A. (2007). Social context, personal norms and the use of public transportation: Two field studies. Journal of environmental psychology. 27(3).190-203.
13. Bamberg, S., & Schmidt, P. (2003). Incentives, morality, or habit? Predicting students’ car use for university routes with the models of Ajzen, Schwartz, and Triandis. Environment and Behaviour, 35(2), 264-285.‏
14. Beale, J. R., & Bonsall, P. W. (2007). Marketing in the bus industry: A psychological interpretation of some attitudinal and behavioural outcomes. Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, 10(4), 271-287.
15. Beirão, G., & Cabral, J. S. (2008). Market segmentation analysis using attitudes toward transportation: Exploring the differences between men and women. Transportation research record, 2067(1), 56-64.‏
16. Carrus, G., Passafaro, P., & Bonnes, M. (2008). Emotions, habits and rational choices in ecological behaviours: The case of recycling and use of public transportation. Journal of environmental psychology, 28(1), 51-62.
17. C. M., & Chambers. S. M. (2005). Psychological and situational influences on commuter-transport-mode choice. Environment and behavior, 37(5), 640-661.‏
18. Donald, I. J., Cooper, S. R., & Conchie, S. M. (2014). An extended theory of planned behaviour model of the psychological factors affecting commuters' transport mode use. Journal of environmental psychology,40, 39-48.‏
19. Doran, R., & Larsen, S. (2016). The relative importance of social and personal norms in explaining intentions to choose eco‐friendly travel options. International Journal of Tourism Research, 18(2), 159-166.‏
20. Dulal, H. B., & Akbar, S. (2013). Greenhouse gas emission reduction options for cities: Finding the “Coincidence of Agendas” between local priorities and climate change mitigation objectives. Habitat International, 38, 100-105.‏
21. Fu, X., & Juan, Z. (2017). Exploring the psychosocial factors associated with public transportation usage and examining the “gendered” difference. Transportation research part A: policy and practice, 103, 70-82.‏
22. Fujii, S., & Kitamura, R. (2003). What does a one-month free bus ticket do to habitual drivers? An experimental analysis of habit and attitude change. Transportation, 30(1), 81-95.‏
23. Goddard, T. B., Handy, S. L., Cao, X., & Mokhtarian, P. L. (2006). Voyage of the SS Minivan: Women's travel behavior in traditional and suburban neighborhoods. Transportation research record, 1956(1), 141-148.‏
24. Heath, Y., & Gifford, R. (2002). Extending the theory of planned behavior: Predicting the use of public transportation 1. Journal of Applied Social Psychology, 32(10), 2154-2189.
25. M. F. (2003). Car ownership and attitudes towards transport modes for shopping purposes in Singapore. Transportation, 30(4), 435-457.‏
26. Kaiser, F. G., & Wilson, M. (2004). Goal-directed conservation behavior: The specific composition of a general performance. Personality and Individual Differences, 36(7), 1531-1544.
27. Lanzini, P., & Khan, S. A. (2017). Shedding light on the psychological and behavioral determinants of travel mode choice: A meta-analysis. Transportation research part F: traffic psychology and behaviour, 48, 13-27.‏
28. Li, L., Xiong, J. Chen, A., Zhao, S., & Dong, Z. (2014). Key Strategies for Improving Public Transportation Based on Planned Behavior Theory: Case Study in Shanghai, China. Journal of Urban Planning and Development, 141(2), 04014019.
29. Tertoolen, G., Van Kreveld, D., & Verstraten. B. (1998). Psychological resistance against attempts to reduce private car use. Transportation research part A: Policy and practice, 32(3), 171-181.‏
30. Thøgersen, J. (2006). Understanding repetitive travel mode choices in a stable context: A panel study approach. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 40(8), 621-638.‏
31. Verplanken, B., Walker, I., Davis, A., & Jurasek, M. (2008). Context change and travel mode choice: Combining the habit discontinuity and self-activation hypotheses. Journal of Environmental Psychology, 28(2), 121-127.‏
32. Zailani, S., Iranmanesh, M., Masron, T. A., & Chan, T. H. (2016). Is the intention to use public transport for different travel purposes determined by different factors? Transportation research part D: transport and environment, 49, 18-24.