نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار معماری، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
2 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه معماری، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
3 دانشجوی دکتری تخصصی معماری، گروه معماری، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران
چکیده
حس تعلق از مهم‌ترین ابعادِ رابطه انسان و مکان است. انسان هنگامی‌که در تعامل با مکان قرار می‌گیرد، بدان معنا بخشیده، نسبت به آن احساس تعلق کرده و دل‌بسته آن می‌شود. پژوهش حاضر، به بررسی ابعاد کالبدی و غیرکالبدی حس تعلق به مکان و شاخص‌های مؤثر آن در خانه‌های مستقل (حیاطدار) در مقایسه با مجتمع‌های آپارتمانیِ شهر تبریز پرداخته و در پی پاسخگویی به این سؤال است که عوامل مؤثر بر ایجاد حس تعلق در فضاهای مسکونی مستقل و آپارتمانی کدام است؟ و نقش عناصر کالبدی در ایجاد این حس چگونه است؟ نوع تحقیق پژوهشی و روش تحقیق پیمایشی است که ضمن به‌کارگیری اسناد و مدارک از 273 پرسشنامه محقق ساخته جهت بررسی دیدگاه‌های ساکنین استفاده شد و مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد عناصر کالبدی نظیر (فرم و ابعاد عناصر، دسترسی و چینش فضا، مصالح و تزئینات، محرمیت و اشرافیت) از مهم‌ترین شاخصه‌های ایجاد حس تعلق به مکان هستند که در سه ویژگی فرم و ابعاد عناصر، مصالح و تزئینات و همچنین محرمیت و اشرافیت در خانه‌های مستقل بیشتر نمود می‌یابد، اما ویژگی دسترسی و چینش فضا در مجتمع‌های آپارتمانی دارای میانگین بالاتری است. از منظر شاخص‌های غیر کالبدی، مجتمع‌های آپارتمانی دارای عملکرد بهتری بوده‌اند. فعالیت و آسایش در هر دو گونه مسکنِ موردبررسی، دارای تأثیر نسبتاً یکسانی است. در مجتمع‌های آپارتمانی، ابعاد اجتماعی و فردی و در خانه‌های مستقل، معانی و نمادها، پیش‌بینی کننده‌های مطمئن‌تری در افزایش احساس تعلق ساکنین می‌باشند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Examining the Sense of Belonging to Places in terms of Physical and Non-physical Indices in Stand-alone Houses and Apartment Complexes (Case Study: Tabriz City)
نویسندگان [English]
- Hojjatollah Rashid Kolvir 1
- Fatemeh Abbaszadeh Diz 2
- Hassan Akbari 1
- Marziyeh Shahroudi Kolour 3
1 Assistant Professor, Department of Architecture, Faculty of Engineering, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
2 MSc Student in Architecture, Faculty of Engineering, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
3 PhD Candidate in Architecture, Department of Architecture, Khalkhal Branch, Islamic Azad University, Khalkhal, Iran
کلیدواژه‌ها [English]
- Sense of Space
- Spatial Belonging
- Stand-alone Houses
- Apartment Complexes
- حبیبی، م. (1382). چگونگی الگوپذیری و تجدید سازمان استخوان‌بندی محله، نشریه هنرهای زیبا، 13، 39-32.
- حیدری، ع.، مطلبی، ق.، نکویی مهر، ف. (1393). بررسی نحوه ارتباط میان دو مفهوم حس مکان و دل‌بستگی به مکان در خوابگاه دانشجویان، نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 19(1)، 22-15.
- حیدری، ع.، مطلبی، ق.، نگین تاجی، ف. (1393). تحلیل بعد کالبدی حس تعلق به مکان در خانه‌های سنتی و مجتمع‌های مسکونی امروزی، نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 19(3)، 86-75.
- دانشپور، ع.، سپهری مقدم، م.، چرخیان، م. (1388). تبیین مدل "دل‌بستگی به مکان" و بررسی عناصر و ابعاد مختلف آن. نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 1(38)، 48-37.
- شاهچراغی، آ.، بندرآباد، ع. (1394). محاط در محیط: کاربرد روان‌شناسی محیطی در معماری و شهرسازی. تهران: جهاد دانشگاهی.
- شمس، م.، خداکرمی، م. (1389). بررسی معماری سنتی هم ساز با اقلیم سرد مطالعه موردی: شهر سنندج. فصل‌نامه جغرافی آمایش محیط، 3(10)، 114-91.
- شولتز، ک. (2002). مفهوم سکونت؛ به‌سوی معماری تمثیلی. ترجمه محمود امیر یاراحمدی، تهران: آگاه.
- صادقی فرشته، ر.، دانشگرمقدم، گ.، دژدار، ا. (1391). بررسی رابطه طرح کالبدی در مجتمع‌های مسکونی و حس دل‌بستگی به مکان در بین ساکنین (مطالعه موردی: مجتمع‌های مسکونی امام خمینی و امام رضا در همدان). نشریه مدیریت شهری، 10(30)، 264-253.
- فروزنده جوان، ع.، مطلبی، ق. (1390). مفهوم حس تعلق به مکان و عوامل تشکیل‌دهنده آن. نشریه هویت شهر، 5(8)، 37-27.
- فلاحت، م. (1385). مفهوم حس مکان و عوامل شکل‌دهنده آن. نشریه هنرهای زیبا، 26، 66-57.
- فلاحت، م. (1384). نقش طرح کالبدی در حس مکان مسجد. نشریه هنرهای زیبا، 22، 42-35.
- مستغنی، ع.، اعتمادی، ش. (1395). چگونگی شکل‌گیری حس مکان در کودکان. مجله معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 17، 114-103.
- Bonaiuto, M., Aiello, A., Perugini, M., Bonnes, M., & Ercolani, A. P. (1999). Multidimensional Perception of Residential Environment Quality and Neighborhood Attachment in the Urban Environment. Journal of Environmental Psychology, 19(4), 331-352.
- Bonaiuto, M., Fornara, F., & Bonnes, M. (2003). Indexes of Perceived Residential Environment Quality and Neighborhood Attachment in Urban Environments: a Confirmation Study on the City of Rome. Landscape and Urban Planning, 65(1-2), 41-52.
- Bonnes,M; Secchiaroli, G. (1995).Environmental psychology, a psycho-social introduction. London, England: Sage.
- Fried, M. (1963). Grieving for a Lost Home. In L. Duhl (Ed.), The Urban Condition: People and Policy in the Metropolis (pp. 151-171.). New York, NY: Simon and Schuster.
- Low, S. M., & Altman, I. (1992). Place attachment. In I. Altman, S. M. Low (Eds.), Place attachment. human behavior and environment (advances in theory and research). Vol. 12. Boston, MA:
- Springer.Proshansky H. M. (1990). The Pursuit of Understanding. In I. Altman & K. Christensen (Eds.), Environment and Behavior Studies. Human Behavior and Environment (Advances in Theory and reSearch), (pp. 9-30). Vol. 11. Boston, MA: Springer.
- Relph, E. (1976). Place and placelessness. London: Pion.
- Riley, R. B. (1992). Attachment to the Ordinary Landscape. Boston, MA: Springer.
- Scannell, L., & Gifford, R. (2010). The Relations between Natural and Civic Place Attachment and Pro-Environmental Behavior. Journal of Environmental Psychology, 30(3), 289-297.
- Shamai, S. (1991). Sense of Place: An Empirical Measurement. Geoforum, 22(3), 347-358.
- Stedman, R. C. (2003). Sense of Place and Forest Science: Toward a Program of Quantitative Research. Forest Science, 49(6), 822-829.
- Steele, F. (1981). The Sense of Place. Boston, MA: CBI.
- Tuan, Y. F. (1974). Topophilia: A Study of Environmental Perceptions, Attitudes, and Values. Columbia University Press.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله