مرور نظام مند روند پژوهشهای توسعه حمل ونقل محور(TOD) کلان شهر مشهد در پایگاههای علمی کشور ایران

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• زهرا فرهادیان دهکردی ¹
• محمدهادی مهدی نیا ²
• مریم دانشور ³
• تکتم حنایی ⁴

¹ دانشجوی دکتری شهرسازی ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران،نویسندۀ اصلی

² استادیار گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران،نویسنده مسئول

³ استادیار گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

⁴ دانشیار گروه شهرسازی ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

10.22067/jgusd.2024.86277.1385

چکیده

باتوجه‌به روند رشد کالبدی در شهرهای امروزی، برنامه‌های توسعه شهری باید در راستای کاهش وابستگی به اتومبیل و پیشگیری از پراکندگی صورت پذیرد. در این راستا رویکرد توسعه حمل‌ونقل محور از دهه ۱۹۹۰ در امریکا مطرح و سپس در سایر کشورهای جهان موردتوجه قرار گرفته است. این رویکرد در مقیاس بین‌المللی با منابع متعدددردسترس پژوهشگران است.ولیکن در کشور ایران هنوز نوپاست و تاکنون به اجرا درنیامده است. اگرچه پژوهش‌هایی پراکنده انجام شده؛ اﻣﺎ در حال حاضر دیدروشنی برای پژوهشگران و تصمیم‌سازان در این حوزه وجود ندارد؛ لذا مسئله اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت داخل کشور در مقیاس محلی کلان‌شهر مشهد، تاکنون به‌صورت یکپارچه واﮐﺎوی نشده اﺳﺖ. هدف اﺻﻠﯽ اﯾﻦ مقاله مرور نظام مندروند پژوهش‌های توسعه حمل‌ونقل محور (TOD) کلان شهر مشهددرپایگاه علمی داخل کشور ایران است تا در این رهگذر، حوزه‌های ﻣﻐﻔﻮل ﻣﺎﻧﺪه ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و برآنها ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺷﻮد. اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﻧﻮع ﮐﺎرﺑﺮدی علم‌سنجی ﺑﻮده و به روش مرور نظام مندوﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮابااستفاده ازنرم افزارهای اکسل و مکس کیودا اﻧﺠﺎم ﺷﺪه است. جامعه آماری پژوهش شامل ۲۰۲ برونداد علمی به زبان فارسی در زمینه رویکرد توسعه حمل‌ونقل محور است. داده‌ها از پایگاه‌های ایرانداک وﻣﺮﮐﺰاﻃﻼﻋﺎت ﻋﻠﻤﯽ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﯽدرﺑﺎزة زﻣﺎﻧﯽ 20ﺳﺎﻟﮥ ۱۳۸۲تا ۱۴۰۲ﮔﺮدآوری و از چهار ﺑﻌﺪ ﻣﻮﺿﻮع، زﻣﺎن و ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ و روش‌شناسی تحت تحلیل‌های کمی قرار گرفتند. بر اساس یافته‌های تحقیق، میزان تولیدات علمی سیر صعودی داشته و بیشترین فراوانی پژوهش‌های مشهد در ﺳﺎل 1396 ﺑﻮده اﺳﺖ. سهم مشارکت کلان‌شهر مشهد 9.8درصد که در ردة با مشارکت کم است که برلزوم انجام این گونه پژوهشهاصحه می‌گذارد. مفهوم TOD درسطح ایستگاهی بعنوان رویکرداصلی درپژوهشهای داخلی مشهدبدلیل مسائل مالی واقتصادی (۳۰.۴درصد)موردتوجه بوده و به موضوعاتی ازجمله گردشگری، عدالت ومسکن کمترپرداخته شده است. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﻠﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖحاکی ازﻋﺪم هماهنگی وﺣﺠﻢ ناﮐﺎﻓﯽ پژوهش‌ها دراین حوزه؛ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل درروﻧﺪهای زﻣﺎﻧﯽ وﻣﻮﺿﻮﻋﯽدرتولیدات ﻋﻠﻤﯽ داخلﮐﺸﻮراﯾﺮان می‌باشد. یافته‌های این تحقیق در شناخت کاستی‌های پژوهشی وتصمیم گیری‌های آتی برنامه ریزان شهری کاربرد دارد.

کلیدواژه‌ها

• توسعه
• حمل و نقل
• نظام مند
• مشهد
• ایران

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

A Systematic Review of Transit-Oriented Development (TOD) researches process in Mashhad Metropolis on Iranian scientific Databases

نویسندگان [English]

• Zahra Farhadian Dehkordi ¹
• Mohamad Hadi Mahdinia ²
• Maryam Daneshvar ³
• Toktam Hanaee ⁴

¹ Department of Urbanism, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran

² Department of Urbanism, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran.

³ Department of Urbanism, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran

⁴ Department of Urbanism, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran

چکیده [English]

A large part of Urban planning in the world is related to transportation facilities. According to the city's physical growth ,urban development should prevent the dependence on the car and spreads associated .The Transit-Oriented Development approach started in 1990s in the United States of America. Then it has been used in other countries. There are many sources on international and national scale in Iran. But the problem is that, at the local scale of Mashhad Metropolis, there is not integrated research and systematic review on Iranian scientific databases.Therefore,the aim of this article is a systematic review of Transit-Oriented Development (TOD)researches process in Mashhad Metropolis on Iranian scientific databases, in order to identify neglected areas and focus on them. This research is scientometric type and it was done by content analysis method, and Maxqda & Excel software was used.The information of 202 studies, which were registered in the Irandoc and (SID) scientific databases in the period of 2003-2023, were collected and studied in four categories:subject, time, geography, and methodology. Based on research findings, the highest frequency of TOD researches indexed in scientific databases inside Mashhad was in 2017. The participation share of Mashhad metropolis is 9.8%, which is in the category of low participation,which confirms the necessity of conducting such research. The concept of TOD at the station level is the main approach in internal studies of Mashhad due to financial and economic issues (30.4%) and less attention has been paid to topics such as tourism, justice and housing. The general results indicate the lack of coordination and the insufficient volume of researches in this field; the imbalance in the temporal and thematic trends in the scientific productions of the countries. The findings of this research are useful in identifying the research shortcomings and the future decisions of urban planners.

کلیدواژه‌ها [English]

• Development
• Transportation
• Systematic
• Mashhad
• Iran