بررسی تأثیر معماری و محیط بر ارتقاء تعاملات اجتماعی در مجتمع‌های فرهنگی شهر ارومیه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• حامد قلی زاده ¹
• بابک مطیعی ²

¹ دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه معماری، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.

² استادیار گروه معماری، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.

https://doi.org/10.22067/jgusd.2025.88782.1438

چکیده

مجموعه‌های فرهنگی، در جهت حفظ، گسترش و صیانت دستاوردهای فرهنگی، اجتماعی یک جامعه و رفع نیازهای اساسی فرهنگی مردم و جامعه تأسیس می‌شوند. این مجموعه­ها با عملکرد خود از طریق نمایش، شناخت و آموزش، نقش مؤثری در احیا، ترویج و پایداری فرهنگ و جامعه دارند. هدف از این پژوهش توصیفی تحلیلی و علی مقایسه­ای، بررسی عوامل محیطی و معماری تأثیرگذار بر ارتقاء تعاملات اجتماعی در مجتمع­های فرهنگی شهر ارومیه می­باشد. مجموعه­های مورد بررسی شامل چهار مجتمع­فرهنگی در شهر ارومیه درنظر گرفته شد و با بهره­گیری از نظریات اساتید و دانشجویان معماری که سابقه حضور در این مکان­ها را دارند، عوامل محیطی و معماری مؤثر در این مجموعه­ها مورد ارزیابی قرار گرفت. جامعه آماری شامل 200 نفر از اساتید و دانشجویان معماری که از طریق نمونه­گیری هدفمند و دردسترس انتخاب شدند، در نظر گرفته شد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که فرم بیرونی بیشترین تأثیر و سپس فضای داخلی، اجتماع­پذیری و کیفیت محیط به ترتیب بر تعاملات اجتماعی در این مجموعه­ها تأثیرگذار بوده­اند. این بدان معناست که طراحی در معماری از اهمیت بالایی برخوردار بوده و تأکید بر استفاده از هندسه و تناسبات، توجه به خوانایی و دعوت کنندگی در بنا، کیفیت مصالح و دقت در استفاده صحیح و کاربردی از عناصر الحاقی، توجه به ارتباطات فضایی در مجموعه، کیفیت مبلمان و تأکید بر راحتی و آسایش کاربران، ایجاد فضاهایی با قابلیت اجتماع پذیری بالا و توجه به تنوع فضایی در طراحی، ایجاد فضاهای مکث و پاتوق و در نظر گرفتن قابلیت فعالیت­پذیری برای فضاها، توجه به امنیت، راحتی و آسایش کاربران در محیط بیرونی و توجه به مبلمان محوطه و محوطه سازی بر ارتقاء تعاملات اجتماعی در مجتمع‌های فرهنگی شهر ارومیه تأثیر­گذار می­باشند.

کلیدواژه‌ها

• ارومیه
• تعاملات‌اجتماعی
• مجتمع فرهنگی
• محیط
• معماری

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Investigating the Impact of Architecture and Environment on the Improvement of Social Environments in the Cultural Complexes of Urmia City

نویسندگان [English]

• Hamed Gholizadeh ¹
• Babak Motiei ²

¹ M.Sc., Department of Architecture, Urmia Branch, Islamic Azad University, Urmia, Iran.

² Assistant Professor, Department of Architecture, Urmia Branch, Islamic Azad University, Urmia, Iran.

چکیده [English]

Cultural collections are established in order to preserve, expand and maintain the cultural and social achievements of a society. In today's world, one of the main and most important goals for education, is creating growth, promoting and elevating culture to provide a suitable platform for its transmission in society. The purpose of this descriptive, analytical and comparative causal research is to investigate the environmental and architectural factors influencing the promotion of social interactions in the cultural complexes of Urmia city. The investigated collections included four cultural complexes in the city of Urmia, and using the opinions of architecture professors and students who have experience in these places, the effective environmental and architectural factors in these collections were evaluated. The statistical population included 200 architecture professors and students who were selected through targeted and accessible sampling. The results of the research show that the outer form had the greatest effect, and then the interior space, sociability and the quality of the environment respectively had an effect on social interactions in these collections. Design is very important in architecture and emphasizing the use of geometry and proportions, paying attention to legibility and invitingness in the building, quality of materials and precision in the correct and practical use of additional elements, attention to spatial communication in the collection, quality of furniture and emphasis on comfort and the comfort of users, creating spaces with high sociability and paying attention to spatial diversity in design, creating pause and hangout spaces and considering the functionality of spaces, paying attention to security, the comfort of users in the external environment and paying attention to the furniture of the area and landscaping has an effect on improving social interactions in the cultural complexes of Urmia.

کلیدواژه‌ها [English]

• Architecture
• Environment
• Social Interactions
• Cultural Complex
• Urmia

مراجع

1. ابراهیم نیا، و.، شهبازی، ط.، و رحیمی، ر. (1401). تحلیل محیط کالبدی اثرگذار بر سرمایه اجتماعی در محلات شهر ساری. جغرافیا و توسعه فضای شهری، 9(3)، 121-140.
2. آذر، ع.، و سهراب‌درخشی، پ. (1402). مؤلفه‌های کیفیت محیطی و تأثیر آن بر انحرافات اجتماعی در مناطق حاشیه‌نشین، ‌مطالعۀ موردی: شهر مراغه. اقتصاد و برنامه ریزی شهری. 4(4)، 162-148.
3. آلتمن، ا. (1390). محیط و رفتار اجتماعی: خلوت، فضای شخصی، قلمرو و ازدحام. ترجمه دکتر علی نمازیان، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
4. امیرفخریان، م.، عرب، م.ر.، و جمبرجوقی، م. (1402). بررسی قابلیت حضورپذیری و عوامل مؤثر بر تعاملات اجتماعی در فضاهای شهری (نمونۀ موردی: بوستان ملت شهر مشهد). جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای. (14) 50، 88-55.
5. ایراندوست، ک.، غلامی زارچی، م.، و فائزی، س. ف. (1398). تحلیل فضای عمومی مردم سالار به منظور ارتقاء مشارکت مردم (مطالعه موردی: شهر یزد). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 6(2)، 171-193.
6. بذرافکن، ک.، و گچ­کوب، م. (1390). بررسی نقش فضاهای عمومی در شکل­گیری تعاملات اجتماعی به منظور ایجاد پایداری اجتماعی در شهرها، همایش ملی عمران، معماری، شهرسازی و مدیریت انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان.
7. ترکمان، ا.، قائد، م.، و شمتوب، س. (1396). پاتوق، فضای جمعی شهری و معماری و محل تعاملات اجتماعی و فرهنگی (نمونه موردی شهر برازجان). پژوهش و برنامه ریزی شهری، 8(31)، 225-248.
8. حسین زاده دلیر، ک.، موسوی، م.س.، بایرام زاده، ن.، و پاشاچینی، ه. (1401). بررسی تأثیر فضاهای شهری بر الگوهای رفتاری شهروندان (نمونه موردی: خیابان امام «ره»-ارومیه). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 9(2)، 37-53.
9. رجبی، ف. (1401). تبیین مدل کیفیات کالبد معماری فضای همسایگی برای ارتقای سرمایۀ اجتماعی. فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، ۷ (۲)، ۱۸۱-۱۹۲.
10. رهنما، م. ر.، و ابراهیمی، ل. (1399). نقش رضایت شهروندان بر رفتارهای مثبت شهروندی (مطالعه موردی: شهر مشهد). پژوهش­های جغرافیای انسانی، 52(1)، 54-39.
11. سعیدی­رضوانی، ن.، و شش­پری، ز. (1390). ماندن در فضا، تأملی در مفهوم و عملکرد پاتوق در فضای شهری. ماهنامه همشهری معماری، 32-30.
12. سلیمانی الموتی، م.، جلالیان، س.، و دژدار، ا. (1402). نقش عوامل محیطی مجموعه‌های تاریخی باز زنده سازی شده در ارتقاء تعاملات اجتماعی کاربران (مطالعه‌ی موردی: مجموعه‌ی تاریخی سعدالسلطنه قزوین). فصلنامه مطالعات فضا و مکان، 1(3)، 17-30.
13. شریفیان، س. ع.، مرادی نسب، ح.، قلمبر دزفولی، م.، و ملاصالحی، و. (1400). تبیین مؤلفه­های تأثیرگذار بر شکل­گیری فضاهای اجتماع­پذیر در محیط­های آموزشی با استفاده از روش تحلیل عاملی (نمونه موردی: فضاهای دانشگاهی). علوم و تکنولوژی محیط­زیست، 23 (7)، 207-222.
14. کیایی، م.، پیوسته گر، ی.، و حیدری، ع. ا. (1396). جایگاه پایه­ای ایوان در ارتقاء راندمان عملکردی در مساجد. پژوهش های معماری اسلامی، 5(1 (پیاپی 14) )،  68-83.
15. لنگ، ج. (1396). آفرینش نظریه معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. ترجمه علیرضاعینی‌فر، تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
16. مهاجری، ا.، و کشمیری، ف. (1401). بررسی نقش خیابان در ایجاد مکث شهری و ورود سرمایه های فرهنگی به شهر؛ مورد مطالعه: خیابان ابوذر منطقه 17 شهرداری تهران. مطالعات جامعه شناختی شهری، 12(45)، 26-1.
17. مهدوی­نژاد، م.ج. (1383). حکمت معماری اسلامی، جستجو در ژرف ساخت­های معنوی معماری اسلامی ایران. مجله­ی هنرهای زیبا، 19، 66-57.
18. ناظری نائینی، پ.، قاسمی سیچانی، م.، افشاری، م.، و کشتی آرا، ن. (1402). بازشناسی نقش کالبد خانه­های تاریخی اصفهان در ارتقای تعاملات اجتماعی ساکنان، با تکیه‌بر تجربه زیسته افراد. توسعه پایدار شهری، 4(13)، 41-23.

‎

19. Gilani, G ., Pons, O., & De la Fuente, A. (2022). Sustainability-oriented approach to assist decision makers in building facade management. Journal of Construction Engineering and Management, 148(1).
20. Jacobs, J. (1965). The death and life of great american cities. Harmondsworth: Penguin.
21. Lang, J. T. (2002). Creating architectural theory: The role of the behavioral sciences in environmental design. New York: Van Nostrand Reinhold Co.
22. Lansdale, M., Parkin, J., Austin, S., & Baguley T. (2011). Designing for interaction in research environments: A case Journal of Environmental Psychology, 31(4), 407-20.
23. Mondion, J. J. (2022). Spatialising the collective: the spatial practice of two housing project in berlin. Journal of Social & Culture Geography, 1-20.
24. Osmand, H. (1957). Function as the basis of psychiatric ward design. New York: Holt Rinehrrt and Winston.
25. Peng, Y., Peng, Z., Feng, T., Zhong, C., & Wang, W. (2021). Assessing comfort in urban public spaces: A structural equation model involving environmental attitude and perception. Environmental Research and Public Health, 18 (3), 1287.
26. Putra, I., Astel Burt, T., Cliff, D., Vella, S., & Feng, X. (2021). Do physical activity, social interaction, and mental health mediate the association between green space quality and child prosocial behavior. Journal of Urban Forestry & Urban Greening, 64, 102-117.
27. Salehinia, M., & Memarian, G. (2012). Sociopetaloid of architecture space; Synthesis and synomorphy of humanephysical International Journal of Architectural Engineering & Urban Planning, 22(1), 7-19.
28. Septianingrum, L., Irmawati, E., & Mutia F. (2022). Representation and meaning of space according to metaphysical architecture. ARJ. Journal of Architectural Research, 53, 211-228.
29. Whyte, W. H. (1980). The social life of small urbanspaces. Tuxedo, Maryland: Printers II Inc.
30. Zhang, Y., Chen, G., He, Y., Jiang, X., & Xue, C. (2022). Social interaction in public spaces and well-being among elderly women: towards age-friendly urban environments. Environmental Research and Public Health, 19 (2), 746.
31. Zinken, J., & Kaiser, J. (2020). Formulating other minds in social interaction: Accountability and course of action. Language in Society, 51 (2), 185-210.