تأثیر صرفه‌های ناشی از تجمع و شهرنشینی بر رشد اقتصادی صنایع غذایی و آشامیدنی

نوع مقاله : پژوهشی، کاربردی، تحلیلی‌ ـ ‌توصیفی، پیمایشی

نویسندگان

• نرگس صالح نیا ¹
• محمدعلی مقصودپور ²

¹ گروه اقتصاد- دانشکده علوم اداری و اقتصادی- دانشگاه فردوسی- مشهد - ایران

² دانشگاه شهید باهنر کرمان

https://doi.org/10.22067/jgusd.2021.70681.1051

چکیده

ادبیات «جغرافیای اقتصادی جدید» به عنوان نظریه­ای در مورد ظهور تجمعات بزرگ که بر افزایش بازده به مقیاس و هزینه­های حمل و نقل تکیه دارد، توسعه یافته است. این مقاله با هدف بررسی چگونگی اثرگذاری صرفه‌­های ناشی از محلی شدن و همچنین صرفه­های ناشی از شهرنشینی بر رشد اقتصادی صنایع غذایی و آشامیدنی ایران در دوره زمانی 1397-1390 انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل 31 استان کشور بوده و از داده­های پانل پویا و روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) برای تخمین مدل استفاده شده است. برای سنجش صرفه‌­های ناشی از تجمع بنگاه­ها، شاخص تمرکز هرفیندال- هیرشمن(HHI) و برای سنجش صرفه­های ناشی از شهرنشینی شاخص نخست شهری انتخاب شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که صرفه­های شهرنشینی اثر مثبت بر رشد اقتصادی صنایع غذایی و آشامیدنی داشته است اما ضریب متغیر آن (با ضریب 61/0) از نظر آماری معنی­دار نشده است. در حالی که صرفه­های ناشی از تجمع بنگاه­ها اثر مثبت معنی داری (با ضریب 44/0) بر رشد اقتصادی صنایع مذکور دارد و این بدان معناست که تجمع بنگاه­ها در نزدیکی یکدیگر به گونه­ای بوده که توانسته است برای آن­ها صرفه ایجاد نماید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که با انتخاب صحیح و ایجاد و توسعه خوشه­ها در حوزه­های صنعتی، می­تواند از طریق افزایش همکاری و مبادله اطلاعات، تأثیر چشمگیری بر توسعه اقتصادی آن حوزه داشت. لذا به­کارگیری سیاست­های شهرک­های صنعتی و خوشه­ای شدن و اجتناب از سیاست­های تمرکززدایی بنگاه­هایی که فعالیت مشابه دارند توصیه می­گردد.

کلیدواژه‌ها

• شاخص تمرکز بنگاه‌ها
• صرفه‌های شهرنشینی
• صرفه‌های محلی شدن
• صنایع غذایی و آشامیدنی

20.1001.1.25383531.1400.8.2.9.5

عنوان مقاله [English]

The Effect of Accumulation and Urbanization Savings on the Economic Growth of Food and Beverage Industries

نویسندگان [English]

• narges salehnia ¹
• Mohammadali Maghsoudpour ²

¹ Department of Economics, Faculty of Administrative and Economic Sciences, Ferdowsi University, Mashhad, Iran

² Shahid Bahonar University of Kerman

چکیده [English]

The ‘new economic geography’ literature has been developed as a theory of the emergence of large agglomerations that rely on increased returns to scale and transportation costs. This article attempted to investigate how the savings caused by localization and also the savings caused by urbanization on the economic growth of Iran's food and beverage industries in the period 2013-2019. The statistical population of the study included 31 provinces of the country and dynamic panel data and generalized torque method (GMM) was used to estimate the model. The Herfindahl-Hirschman Concentration Index (HHI) was selected to measure the savings from corporate aggregation, and the first urban index was selected to measure the savings from urbanization. The results indicated that urban savings had a positive effect on the economic growth of food and beverage industries; however, its variable coefficient (with a coefficient of 0.61) was not statistically significant. The economies of localization had a significant positive effect (with a coefficient of 0.44) on the economic growth of these industries, which means that the concentration of firms close to each other would save them. The results also show that by choosing the right and creating and developing clusters in industrial areas, it is possible to have a significant impact on the economic development of that area by increasing cooperation and exchange of information. Therefore, it is recommended to apply centralization policies and avoid decentralization policies for firms with similar activities.

کلیدواژه‌ها [English]

• economies of localization
• economies of urbanization
• firmes concentration index
• food and drink industries

مراجع

1. بهرامی، ج.، و پهلوانی، م. (1393). تأثیر جهانی شدن بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای منتخب MENA با استفاده از روش GMM. مجله اقتصاد و توسعه منطقه ای، 21(8)، 226-205.
2. پورعبادالهان کویچ، م.، و همتی، م. (1394). سنجش موقعیت مکانی بنگاه و بررسی تأثیر آن بر تصمیم صادراتی بنگاه­های صنعتی ایران. فصلنامه نظریه­های کاربردی اقتصاد، 2(1)، 142-121.
3. پیرانی، ط.، و مؤیدفر، ر. (1395). بررسی اثرات صرفه‌های ناشی از تجمع های صنعتی بر رشد اقتصادی در استان‌های ایران (۱۳۸۹-۱۳۷۹). پژوهش های رشد و توسعه پایدار (پژوهش های اقتصادی)، ۱۶(۱) ، ۱۶۵-۱۸۹.
4. دهقان شبانی، ز. (1392). تأثیر چگالی جمعیت بر تمرکز فعالیت­های صنعتی و رشد منطقه­ای در ایران. فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، 18(54)، 92-55.
5. سامتی، م.، فتح آبادی، م.، و رنجبر، ه. (1393). اثرات صرفه های تجمع صنعتی و شهرنشینی بر رشد اقتصادی: شواهدی از بازارهای ایران، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 8(3)، 36-17.
6. سولیوان، آ. (1386). مباحثی در اقتصاد شهری. ترجمه جعفر قادری و علی قادری. تهران: انتشارات نور علم، جلد 1 و 2.
7. فرهمند، ش.، و بدری، ف. ا. (1391). بررسی رابطه­ی بین تجمیع و رشد اقتصادی در منتخبی از کشورهای آسیا – اقیانوسیه. فصلنامه تحقیقات اقتصادی راه اندیشه، 158-140.
8. مرکز آمار ایران (1390). داده­ها و اطلاعات آماری حساب­های منطقه­ای 1390. تهران: مرکز آمار ایران، amar.org.ir/ .
9. مرکز آمار ایران (1390). سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال­های 1390. تهران: مرکز آمار ایران، amar.org.ir/ .
10. مرکز آمار ایران (1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال­های 1395. تهران: مرکز آمار ایران amar.org.ir/ .
11. مرکز آمار ایران (1397). داده­ها و اطلاعات آماری حساب­های منطقه­ای 1397. تهران: مرکز آمار ایران، amar.org.ir/ .
12. مقصودپور، م. (1396). بررسی عوامل مؤثر بر تمرکزجغرافیایی صنایع غذایی و آشامیدنی با استفاده از داده‌های پانل پویا.فصلنامه علمی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی ، 7(28) ، 180-165.
13. مک کین، ف. (1394). اقتصاد نوین شهری و منطقه­ای. ترجمه شهرام رئیسی دهکردی، تهران، انتشارات نور علم.
14. مهرگان، ن.، و تیموری، ی. (1391). ارزیابی تمرکز جغرافیایی استانی صنعت و عوامل مؤثر بر میزان آن در ایران. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری – منطقه­ای، 2(5)، 120-105.
15. مهرگان، ن.، و تیموری، ی. (b1391). محاسبه شدت تمرکز جغرافیایی صنایع در بین استان­های کشور. فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، 20(61)، 192-175.
16. نصرالهی، ز.، و صالحی قهفرخی، ف. ا. (1391). عوامل موثر بر مکان‌یابی بنگاه‌های صنعتی از دیدگاه رفتارگرایان، مدل لوجیت- پروبیت. مجله علمی پژوهشی سیاست­گذاری اقتصادی، 4(8)، 90-75.

 

17. Arellano, M., & Bond, S. (1991). Some tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations. Review of Economic Studies, 58(12), 277-297.
18. Campi, M. T. C., Blasco, A. S., & Marsal, E. V. (2004). The location of new firms and the life cycle of industries. Small Business Economics, 22, 265–281.
19. Castelán, R. C., Lopez, F. L., & Cabanillas, B. O. (2020). The effects of local market concentration and international competition on firm productivity. Mexico: Policy Research Working Paper 9210, World Bank Group, poverty and equity global practice.
20. Harris, T. F., & Ioannides, Y. M. (2000). Productivity and metropolitan density
    (No. 0016). Medford: Department of Economics, Tufts University.
21. Jofre, M. J., Marin, L. R., &Viladecans, M. E. (2012). When are localization and urbanization economies important? Bratislava: 52nd Congress of the european regional science association: "Regions in Motion -Breaking the Path", Provided in cooperation with:European Regional Science Association (ERSA).
22. Klasen, S. and Nestmann, T. (2006). Population, population density and technological change. Journal of Population Economics, 19(3), 611-626.
23. Marsal, E. V. (2004). Agglomeration economies and industrial location: City- Level Evidence. Journal of Economic Geography, 4, 565- 582.
24. Matyas, L. and Sevestre, P. (1992). The econometric analysis of panel data, Handbook of theory and application. Dordrech: Kluwer Academic Press
25. Sridhar, K. S., & Wan, G. (2010). Firm location choice in cites: Evidence from China, India and Brazil. China Economic Review, 21, 113-122.
26. World Bank (2009). World development report: Reshapimg economic geographic. Washangton DC: Washangton DC press.
27. Xingling, H., Guoping, L., & Jianguo, L (2020), The impact of spatial structure on economic efficiency of Beijing-Hebei megalopolis in China, Hindawi Complexity, 2020, 6038270.