ارزیابی مدیریت زیرساخت‌های حیاتی با تأکید بر رویکرد تاب‌آوری (مطالعه موردی: محله‌ی پونک تهران)

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : پژوهشی-مطالعه موردی

نویسندگان

• محمد زنگنه ¹
• مهسا فرامرزی اصلی ²
• حسن ستاری ساربانقلی ³

¹ دانشجوی دکتری گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

² استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز-ایران

³ دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

https://doi.org/10.22067/jgusd.2024.86434.1375

چکیده

یکی از چالش‌های اساسی در جهت نیل به پایداری در شهرها مخاطرات طبیعی و غیرطبیعی می‌باشد که در صورت عدم آگاهی و آمادگی لازم می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری را به ابعاد مختلف شهرها وارد کند. در این بین، زیرساخت‌های حیاتی عاملی مهم در افزایش خسارات و همچنین از ارکان اصلی بازیابی اثرات انوع مخاطرات محسوب می‌گردد و تاب‌آور ساختن آنها از ضروریات نظام برنامه‌ریزی شهرها محسوب می‌گردد. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف ارزیابی مدیریت زیرساخت‌های حیاتی با تأکید بر رویکرد تاب‌آوری در محله‌ی پونک تهران نگارش شده است. بنابراین روش تحقیق از منظر هدف کاربردی و از منظر ماهیت تحلیلی–اکتشافی می‌باشد که به‌منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل‌سازی معادلات ساختاری در نرم‌افزار Amos در راستای بررسی وضعیت موجود محله و تکنیک تصمیم‌گیری چندمعیاره‌ی دیمتل در راستای بررسی اثرگذاری و اثرپذیری مؤلفه‌ها استفاده شده است. جامعه‌ی آماری تحقیق نیز شامل کارشناسـان و متخصصین مسائل شهری منطقه 5 شهرداری تهران و ناحیه‌ی 3 این منطقه می‌باشد که حجم نمونه با استفاده از روش کوهن 60 نفـر تعیین گردیده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که متغیرهای استحکام زیرساخت‌ها و استقرار و دسترسی آنها با مقدار بحرانی بیشتر از 96/1 در سطح اطمینان 95 درصد دارای وضعیت مطلوب و متغیرهای بازیابی و ساختار مدیریت زیرساخت‌ها با مقدار بحرانی کمتر از 96/1 دارای وضعیت نامطلوبی در محله‌ی پونک تهران می‌باشند. همچنین متغیر ساختار مدیریتی زیرساخت‌ها از بیشترین تأثیرگذاری و متغیر بازیابی زیرساخت‌ها از بیشترین تأثیرپذیری برخوردار هستند. نتایج نیز نشان می‌دهد که متغیر بازیابی معلول و متغیرهای ساختار مدیریتی زیرساخت‌ها، استحکام و استقرار و دسترسی متغیر علی می‌باشند. بنابراین در راستای ارتقاء تاب‌آوری زیرساخت‌های حیاتی محله‌ی پونک تهران نیاز به رویکرد جامع و نظام‌مند در ساختار مدیریت زیرساخت‌ها، مقاوم‌سازی و جانمایی آنها و درنهایت تأکید بر الگوهای بازیابی مؤثر احساس می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

• مدیریت
• تاب‌آوری
• زیرساخت‌ها‌ی حیاتی
• محله‌ی پونک
• کلان‌شهر تهران

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Assessment of critical infrastructure management with emphasis on resilience approach (case study: Pounak neighborhood of Tehran)

نویسندگان [English]

• Mohammad Zanghaneh ¹
• Mahsa Faramarzi Asli ²
• Hasan Sattari Sarbangholi ³

¹ Ph.D. Student, Department of Urbanism, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran

² Assistant professor, Department of Architecture & Urbanism, Tabriz branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran

³ Associate professor, Department of Architecture & Urbanism, Tabriz branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran

چکیده [English]

One of the main challenges in achieving sustainability in cities is natural and unnatural hazards, which can cause irreparable damage to different dimensions of cities in case of lack of awareness and preparation. In the meantime, vital infrastructures are an important factor in increasing damages and also one of the main elements of recovering the effects of various hazards, and making them resilient is considered one of the necessities of the city planning system. In this regard, In this regard, the present research was written with the aim of evaluating the management of critical infrastructures with an emphasis on the resilience approach in Pounak neighborhood of Tehran. Therefore, the research method is applied from the point of view of the objective and from the point of view of analytical-exploratory nature, in order to analyze the information, have been used structural equation modeling in Amos software and multi-criteria decision-making technique of DEMATEL. The statistical community of the research also includes experts and specialists in urban issues of the region 5 of Tehran municipality and the district 3 of this region, and the sample size was determined using Cohen's method of 60 people. The findings of the research indicate that the variables of strength of local infrastructure, establishment and accessibility with a critical value greater than 1.96 at the 95% confidence level have a favorable situation and the recovery and management structure of local infrastructure with a critical value of less than 1.96 has an unfavorable situation in Pounak neighborhood of Tehran. Also, the infrastructure management structure variable has the most influence and the recovery variable has the most influence. The results also show that the disability recovery variable and the variables of management structure of local infrastructure, strength and establishment and access are the causal variables.

کلیدواژه‌ها [English]

• Management
• Resilience
• Critical infrastructure
• Pounak neighborhood
• Tehran metropolis