مدل سازی ساختاری مؤلفه های موثر در توانایی فضایی مسیربابی گردشگران با تاکید بر جنسیت: مطالعه ای بر روی گردشگران در بافت اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) شهر مشهد

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : پژوهشی-مطالعه موردی

نویسندگان

• مریم زاهد نیک سرشت ¹
• ساناز سعیدی مفرد ²
• مریم دانشور ³
• تکتم حنایی ²

¹ دانشجوی دکتری گروه شهرسازی،واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، ایران

² دانشیار گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

³ استادیار گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

https://doi.org/10.22067/jgusd.2024.85419.1360

چکیده

توانایی فضایی در مسیریابی گردشگران فرایندی مبتنی بر هدایت سفر و ادراک مسیر، توانایی خوانایی محیط و شناخت و دانش محیطی در محیط‌ها و مقصدهای ناشناخته است و بسته به جنسیت افراد نیز تفاوت ایجاد می‌کند. این مقوله می‌تواند احساس راحتی و آگاهی و حس تعلق نسبت به محیط‌های ناشناخته را در گردشگران ارتقا داده و تحکیم ببخشد. در این راستا، پژوهش حاضر تلاش کرده است تا با رویکرد کاربردی و روش‌شناسی «توصیفی- تحلیلی» به مدل‌سازی ساختاری مؤلفه‌های مؤثر در توانایی فضایی مسیریابی گردشگران با تأکید بر نقش مداخله‌ای جنسیت در بین گردشگران بافت اطراف حرم امام رضا (ع) شهر مشهد بپردازد. داده‌های پژوهش به روش پیمایشی و با نمونه‌گیری غیر احتمالی و تصادفی ساده در دسترس با ابزار پرسشنامه از نظرات 100 گردشگر در مسیرهای اصلی در بافت اطراف حرم مطهر یعنی خیابان‌های نواب و طبرسی به دست آمد. برای تحلیل داده‌ها از مدل‌سازی معادلات ساختاری در قالب نرم‌افزار AMOS استفاده شد. یافته‌ها نشان داد سه مؤلفه حس مسیر، حافظه فضایی و شناخت فضایی دارای ارتباط ساختاری مثبت و معنادار برای تبیین توانایی فضایی گردشگران در بافت اطراف حرم دارد. همچنین، تأثیر تفاوت‌های جنسیتی بر روی مؤلفه‌های حس مسیر، حافظه فضایی و شناخت فضایی مثبت و معنادار است. این یافته‌ها نشان می‌دهد که توانایی فضایی مسیریابی گردشگران بسته به تفاوت‌های جنسیتی (مرد یا زن) می‌تواند تغییر در کیفیت داشته باشد. درواقع تفاوت‌های جنسیتی مقوله‌ای است که می‌تواند در خوانش و درک بهتر محیطی، شناخت و تفکیک بهتر از جهات و ابعاد هندسی و کالبدی محیط، نشانه‌ها و تابلوها و مبلمان شهری و همچنین برداشت متفاوت از محیط و کیفیت متفاوت به خاطر سپاری از ویژگی‌های محیطی مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها

• توانایی فضایی
• مسیریابی
• حس مسیر
• جنسیت
• مشهد

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Structural modeling of the effective components in the spatial navigation ability of tourists with an emphasis on gender: a study on tourists in the context of the Holy Shrine of Imam Reza (AS)

نویسندگان [English]

• Maryam Zahed Nikseresht ¹
• Sanaz Saeedi Mofard ²
• Maryam Daneshvar ³
• Toktam Hanaei ²

¹ PhD student of urban planning, Department, Mashhad Branch, Islamic Azad University of Mashhad, Iran,

² Associate Professor of Urban Planning Department, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran,

³ Assistant Professor of Urban Planning Department, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran

چکیده [English]

Spatial ability in tourist navigation is a process based on travel guidance and route perception, the ability to read the environment and environmental knowledge in unknown environments and destinations, and it also creates differences depending on the gender of people. This category can promote and strengthen the feeling of comfort and awareness and sense of belonging to unknown environments in tourists. In this regard, the current research has tried to deal with the structural modeling of the effective components in the spatial navigation ability of tourists with an applied approach and "descriptive-analytical" methodology, emphasizing the intervening role of gender among tourists in the area around Imam Reza Shrine (AS) in Mashhad. . The data of the research was obtained by a survey method and by non-probability and simple random sampling with the questionnaire tool from the opinions of 100 tourists in the main routes around the Holy Shrine, i.e. Nawab and Tabarsi streets. For data analysis, structural equation modeling was used in AMOS software. The findings showed that the three components of sense of direction, spatial memory and spatial cognition have a positive and meaningful structural relationship to explain the spatial ability of tourists in the context around the shrine. Also, the effect of gender differences on the components of direction sense, spatial memory and spatial cognition is positive and significant. These findings show that the spatial navigation ability of tourists can change in quality depending on gender differences (male or female). In fact, gender differences are a category that can be effective in reading and understanding the environment better, recognizing and distinguishing better from the directions and geometric and physical dimensions of the environment, signs and signs and urban furniture, as well as different perception of the environment and different quality of remembering environmental characteristics. .

کلیدواژه‌ها [English]

• spatial ability
• navigation
• direction sense
• gender
• Mashhad