نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت مدرس

2 تربیت مدرس تهران

چکیده

بسیاری از شهرهای جدید با هدف جذب سرریز جمعیتی شهرهای بزرگ مکان‌یابی و احداث شده‌اند. شهر جدید بایستی با برنامه‌ریزی و طراحی مناسب از تمام تسهیلات لازم برخوردار ‌باشد. مرکز شهرهای جدید به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر هویت‌بخش، بستری برای فعالیت‌های شهری، حضور و تعاملات میان مردم است، لذا طراحی مناسب مراکز و فضاهای شهری حائز اهمیت است. بنابراین تهیه اسناد هدایت طراحی شهری برای مرکز شهر ضروری است. تهیه سند "چارچوب طراحی شهری" مرکز شهر با هدف کیفیت‌بخشی به مرکز و درنتیجه تمام شهر تاثیرگذار است. هدف مقاله حاضر ارائه راهبردهای اساسی در تدوین چارچوب طراحی مرکز گلبهار و اولویت‌بندی آن‌ها می‌باشد. راهبردهای پیشنهادی در پنج نظام استخوان‌‌بندی، دسترسی، کاربری، کالبدی و منظرشهری با استفاده از مدل سلسه‌مراتبی AHP با استفاده از نظر مدیران و متخصصان تاثیرگذار در گلبهار اولویت‌بندی شده‌است. نتایج حاصل نشان داد که ارتقای کیفیت‌های کالبدی (1418/0)، حمل‌و‌نقل عمومی کارا (1412/0) و طراحی محورهای دید و تقویت کریدورهای بصری (1216/0) از اصلی‌ترین اولویت‌ها می‌باشد. در انتها نیز سیاست‌ها و نقشه‌های چارچوب طراحی شهری با توجه به اهمیت راهبردها پیشنهاد شده‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Prioritization Strategies in Preparing the "Urban Design Framework" Document in the Center of Golbahar New Town, Using AHP Model

نویسندگان [English]

  • Azadeh Jalali 1
  • Mohammad Reza Pourjafar 2
  • Ehsan Ranjbar 2

1 Tarbiat Modares University

2 Tarbiat Modares University

چکیده [English]

Extended Abstract
1. Introduction
Many new Towns are located and designed to attract the overflow crowd of larger cities. The new town must include all the necessary facilities with proper planning and design. Known as one of the most important elements of identity, city center is an area for urban activities, presence, and interactions among people, and thus the appropriate design of city centers and urban spaces is an important issue. In this realm, providing urban design guidance documents for city centers becomes essential. Preparation of "city center urban design framework" document aims at providing high-quality city centers and thus can affect the whole city. The Iranian new town of Golbahar is located in Khorasan Razavi province, 35 km northwest of Mashhad. The main goal of the creation of Golbahar new town was to create a central place to attract Mashhad’s population overflow. Due to its potentials, the new town of Golbahar is able to play a special role in the periphery of Mashhad. There are a number of development plans for the new town of Golbahar, including comprehensive plan (1993), detailed plan (1997) and reviewing comprehensive plan (2010). In the comprehensive plan of the Golbahar new town (1993), four development stages were anticipated. Each development phase has considered a town center with related services. So far, the town center has been developed in the first stage, but the center of the second phase of the town has not been completed yet. The detailed plan of the new town center of Golbahar (first phase of development) was redesigned with an urban design approach in 2007. In order not to repeat the unfavorable experience of the first phase, for example, neglecting urban design qualities, emphasizing on physical dimensions without considering the formation of urban spaces, etc., highlighting issues above in the town center of the second stage of development is crucial. This article aimss to present basic strategies for designing Golbahar’s center design framework and their prioritization.
2. Methodology
In this paper, the literature review about new town centers, design principles of central urban spaces, guidance documents, and urban design frameworks are expressed using the descriptive-analytical method. Summarizing the design principles of urban centers derived from the literature review, documents and interviews with experts, strategies for the preparation of the "Urban Design Framework" document in the center of Golbahar in five urban form layers (structure, accessibility, land use, physical form, and urban landscape) are suggested. The design strategies are evaluated using AHP models. The statistical population consists of 20 urban planners and experts in the Municipality and New Town Development Company of Golbahar, emphasizing on the fields of urbanism, architecture, civil engineering, and related fields in order to have a more favorable impact on the Urban Design Framework document. The priorities are determined by applying the averages of responses in Expert Choice.
3. Result
Combined weight according to the main goals including "Creating a legible center with integrated space organization", "Providing quality of movement and accessibility", "Providing urban and tourism services", "Designing a physical form with identity" and "Designing a high-quality urban landscape" and related strategies calculated and Consistency Ratio came out less than 0.1 (CR=0.03). The results represent that improving physical qualities (0.1418) and efficient public transport (0.1412) are the main priorities. The design of the prospects and enhancements of visual corridors with the weight of 0.1216 was considered as the third strategy. The design of pedestrian and bicycle paths with security (0.0923) and the proper distribution of diverse land use in the town center (0.0873) have been the fourth and fifth strategies approved by experts and authorities.
4. Conclusion
Approximately 13.5 percent of the anticipated facilities in the new center of Golbahar have been implemented in the second phase of development. Considering the importance of the town center and urban spaces as the main elements of shaping the new town, "Urban Design Framework" document for Golbahar new town center is suggested. This is not only in accordance with the proposal of the detailed plan, but also it provides the basis for the realization of the future projects. Policies related to the prioritized strategies and design framework plans are suggested. Moreover, urban design framework’s layouts are proposed considering following principles: designing main central square, the creation of organizational and legible structure by the creation of edges, spaces and symbols, creating open spaces and places for public activities and social interactions, considering different functions of the town center, namely commercial, religious, communication and transportation, as well as organizing corridors to landscape. Finally, it is suggested that priorities considered in this paper could be a helpful source when defining future projects in Golbahar new town center.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Design Framework
  • city center
  • Golbahar New Town
  • AHP
1. ابراهیم‌زاده، ع.، رهنما، م.ر.، نگهبان مروی، م. (1383). تحلیلی بر ضرورت شکل‌گیری و نقش شهر جدید گلبهار در تمرکززدایی از مادرشهر مشهد. صفه، 14(38)، 5-22.
2. باقری بهشتی، ش. (1384). عرصه‌های عمومی، عرصه‌های فراموش شده در شهرهای جدید. در ر. کربلایی نوری و ف. ریاحی دهکردی (ویرایش)، مجموعه مقالات هویت شهرهای جدید، ج2 (صص: 68-62). تهران: شرکت عمران شهرهای جدید.
3. بصیرت، م. (1383). مرکز شهر. مدیریت شهری، 5 (17)، 98-109.
4. بنتلی، ی.، الکک، آ.، مورین، پ.، گلین، س. و اسمیت، گ. (1385). محیط‌های پاسخده- کتابی راهنما برای طراحان. مصطفی بهزادفر. تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
5. به‌فروز، ت. (1384). دیدگاه جدید طراحی شهری در شهرهای جدید. در ر. کربلایی نوری و ف. ریاحی دهکردی (ویرایش)، مجموعه مقالات هویت شهرهای جدید، ج2 (صص: 91-87). تهران: شرکت عمران شهرهای جدید.
6. تختی، ب.، وثوقی، و. (1384). تقویت هویت در شهرهای جدید. در ر. کربلایی نوری و ف. ریاحی دهکردی (ویرایش)، مجموعه مقالات هویت شهرهای جدید، ج2 (صص:123-117). تهران: شرکت عمران شهرهای جدید.
7. تیبالدز، ف. (1383). شهرسازی شهروندگرا؛ ارتقاء عرصه‌های همگانی در شهرها و محیط‌های شهری. محمد احمدی نژاد. اصفهان: خاک.
8. زبردست، ا. (1380). کاربرد فرایند تحلیل سلسه مراتبی در برنامه ریزی شهری و منطقه ای. هنرهای زیبا، 9 (10)، 13-21.
9. زیاری، ک. (1389). برنامه ریزی شهرهای جدید. تهران: سمت.
10. صابری، ح.، ضرابی، ا.و محمدی، ج. (1391). اولویت‌بندی استراتژی‌های توسعه شهری (CDS) با استفاده از فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی AHP، مطالعه موردی: کلان شهر اصفهان. فصلنامه فضای جغرافیایی، 12 (39)، 59-75.
11. عنابستانی، ع. ا. و عنابستانی، ز. (1391). ارزیابی عوامل موثر بر تحقق پذیری اهداف کالبدی طرح جامع شهر جدید گلبهار. آمایش محیط، 5 (18)، 59-84.
12. عنابستانی، ع. ا. و عنابستانی، ز. (1391). تاثیر عملکرد مدیریت شهری بر ارتقا کیفیت زندگی شهروندان (مطالعه موردی: شهر جدید گلبهار). مطالعات توسعه اجتماعی ایران،4 (16)، 23-34.
13. عنابستانی، ع. ا.، وطن‌پرست، م. و عنابستانی، ز. (1391). تحلیل رضایت مندی ساکنان شهر جدید گلبهار از شرایط زندگی و تاثیر آن بر جذب جمعیت از مادرشهر مشهد. جغرافیا و توسعه فضای شهری، 1 (2)، 1-25.
14. کوکبی، ا. (1384). برنامه‌ریزی به منظور ارتقا کیفیت زندگی شهری در مرکز شهر، مورد مطالعه: پهنه مرکزی شهر خرم آباد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس.
15. گلکار، ک. (1386). ساختار و محتوای فرایند طراحی شهری راهبردی، طراحی شهری در عمل؛ الگویی برای هدایت و کنترل چند سطحی در طراحی شهری. آبادی، 17 (56) ، 30-37.
16. گلکار، ک. (1387). طراحی شهری سیاستگذار و طراحی شهری طرح ریز، الگوهایی عملیاتی برای تدوین ابزارهای هدایت و کنترل در ایران. صفه، 17 (46)، 51-66.
17. لینچ، ک. (1383). سیمای شهر. منوچهر مزینی. تهران: دانشگاه تهران.
18. مهندسین مشاور مهرازان. (1372). سند طرح جامع شهر جدید گلبهار. مشهد: اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی.
19. مهندسین مشاور مهرازان. (1376). سند طرح تفصیلی شهر جدید گلبهار. مشهد: اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی.
20. مهندسین مشاور مهرازان. (1386). سند بازنگری طرح تفصیلی مرکز شهر جدید گلبهار با رویکرد طراحی شهری. مشهد: اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی.
21. مهندسین مشاور مهرازان. (1389). سند بازنگری طرح جامع شهر جدید گلبهار. تهران: شرکت مادرتخصصی عمران شهرهای جدید.
22. وارثی، ح.، عامل بافنده، م. و محمدزاده، م. (1389). بررسی و تحلیل مولفه‌های هویت شهری و رابطه آن با میزان تعلق مکانی ساکنین شهرهای جدید (مطالعه موردی: شهر گلبهار). پژوهش و برنامه ریزی شهری، 1 (2)، 17-36.
23. Bohl, Ch. (2002). Place making, developing city centers, main streets and urban villages. Washington, D.C,: ULI–the Urban Land Institute.
24. Carmona, M., Heath, T., Oc, T. & Tiesdell, S. (2003). Public places, urban spaces. Amsterdam, Netherlands: Architectural Press.
25. Cowan, R. (2002). Urban design guidance, urban design framework, development briefs and master plans. London, England: Thomas Telford.
26. Cowan, R. (2005). The dictionary of urbanism. Wiltshire, England: Streetwise Press.
27. DETR (Department of the Environment, Transport and the Regions) and CABE (Commission for Architecture and the Built Environment). (2000). By design, urban design in planning system: Towards better practice, commission for architecture and built environment. London, England: Thomas Telford.
28. Jacobs, J. (1965). The death and life of great American cities. New York, NY: Random House.
29. Paumier, C. (2004). Creating a vibrant city center: Urban design and regeneration principles. London, England: Urban Land Institute.
30. Trancik, R. (1986). Finding lost space: Theory of urban design. New York, NY: Van Nostrand Reinhold.
CAPTCHA Image