بازآفرینی بافت‌های تاریخی در راستای توسعه گردشگری با رویکرد آینده نگاری (مطالعه موردی منطقه یک شهرداری اهواز)

نوع مقاله : پژوهشی-مطالعه موردی

نویسندگان

• مژگان شیخی نصب ¹
• مهری اذانی ²
• مهدی مؤمنی ³
• مصطفی محمدی ده چشمه ⁴

¹ دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

² استادیار مرکز تحقیقات گردشگری،واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

³ دانشیار مرکز تحقیقات گردشگری،واحد نجف آباد،دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

⁴ دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران

https://doi.org/10.22067/gusd.v6i2.82210

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی باز آفرینی بافت تاریخی منطقه یک شهرداری اهواز در راستای توسعه گردشگری بـا رویکـرد آینده­نگاری است. نوع تحقیق کاربردی توسعه‌ای و روش بررسی آن با توجه به روش آینده­نگاری، پیمایش نظرات کارشناسان و متخصصان در قالب پرسشنامه به صورت ماتریس آثار متقابل بوده که در این تحقیق براساس روش گلوله­­برفی 50 نفر انتخاب شده­اند. و از نرم­افزار میک­مک و سناریو­ویزارد برای تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها استفاده می­شود، برای تحلیل و ارزیابی بازآفرینی بافت­های تاریخی در راستای توسعه گردشگری منطقه یک اهواز از­40 عامل استفاده شده است که با نرم­افزار میک­میک، رابطه بین متغیرها ارزیابی و عوامل کلیدی استخراج شده­اند­. سپس این عوامل در قالب گمانه­ها مورد تایید کارشناسان، طبقه­بندی و وارد محیط سناریو ویزارد شده که در نهایت سناریوهای براساس گمانه­ها در محیط سناریو ویزارد به صورت بحرانی، ایستا و مطلوب طبقه­بندی شده­اند. نتایج تحقیق بیانگر 14 سناریو با ضریب احتمال تحقق متنفاوت بوده ­است. در این میان 10 سناریو با حالت کاملا مطلوب تا مطلوب، 3 سناریو با وضعیت ایستا(بیانگر ادامه روند موجود) و 1 سناریو با وضعیت بحرانی قرار داشته­اند. ارزیابی­ها بیانگر دو وضعیت (سناریوهای طلایی، سناریوهای بحرانی) بوده است که با توجه به نظر کارشناسان، تحقق سناریو طلایی بیش از دیگر سناریوهای برای بازآفرینی بافت­های فرسوده جهت توسعه گردشگری وجود داشته که بیانگر امنیت اجتماعی، علاقمند‌سازی ساکنان به بافت­های تاریخی، بهبود دسترسی به حمل و نقل، توجه بیش از پیش به بافت­های تاریخی، نظارت بر بازآفرینی، توجه به هسته مرکزی شهر بوده است. در نهایت جهت تحقق هرچه­بیشتر سناریوهای طلایی پیشنهادهای ایراد شده­اند.

کلیدواژه‌ها

• آینده نگاری
• بازآفرینی
• بافت تاریخی
• توسعه گردشگری
• منطقه یک شهرداری اهواز

20.1001.1.25383531.1398.6.2.8.0

عنوان مقاله [English]

Regeneration of Historical Textures in line with Tourism Development using the Foresight Approach(The Case of Zone One of Ahwaz Municipality)

نویسندگان [English]

• Mozhgan Sheikhinasab ¹
• Mehri Azani ²
• Mehdi Momeni ³
• Mustafa Mohammadi Deh Cheshme ⁴

¹ PhD Candidate in Geography and Urban Planning, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran

² Assistant Professorof Tourism Research Center,Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran

³ Associate Professor of Tourism Research Center,Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran

⁴ Associate Professor inGeography and Urban Planning, Shahid Chamran Universityof Ahvaz, Ahvaz, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

• Regeneration
• Historical Texture
• Tourism Development
• Foresight
• Zone One of Municipality

مراجع

• امامی، س. م.( 1392). جغرافیا گردشگری . چاپ دوم، تهران: انتشارات فرهنگیختگان دانشگاه .
• امین زاده، ب ، دادرس، ر. (1391). بازآفرینی فرهنگ مدار در بافت تاریخی شهر قزوین با تاکید بر گردشگری شهری، دو فصلنامه معماری ایرانی .  91(2)،99-108
• پلتون ، ج. ا . ، و سینک ، ا . (۱۳۹۲) . شهرهای آینده طراحی شهرهای بهتر، هوشمندتر، پایدارتر و امن تر ، ترجمه عبدالله زاده ، محمود ، انتشارات دفتر پژوهش های فرهنگی.
• پور و خشوری ، س. ز. ( ۱۳۸۰) . راهکارهای توسعه بهینه زیست محیطی در گردشگری ساحلی، تهران : انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست.
• پوراحمد، ا . ، حبیبی، ک. ، و کشاورز ، م . ( 1389) . سیر تحول مفهوم شناسی یازآفرینی شهری به عنوان رویکرد نو در بافت­های فرسوده شهری، فصلنامه مطالعات شهرهای ایرانی اسلامی، 89 (1)، 73-92
• مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران (1396).  پیش نویس برنامه سوم توسعه شهر تهران. تهران: انتشارات شهرداری تهران.
• ترلیندن ، ا . ،  صدوقیان زاده ، م. (1394). شهر و جنسیت بین المللی درباره جنسیت ، شهرسازی و معماری ،تهران: نشر کلاغ.
• تقوایی، م . ( 1387) . مقدمه­ای بر برنامه ریزی و مدیریت گردشگری شهری. اصفهان. پیام علوی
• حاتمی نژاد، ح . رضوانی، م . طیبی، ص. (1392). نقش رویدادهای فرهنگی در اقتصاد گردشگری شهری با تأکید بر مدل LQ (مورد مطالعاتی: نمایشگاه بین المللی کتاب تهران). مجله ی برنامه ریزی و توسعه گردشگری،(2)، 163-181 .
• حبیبی ، ک .  ، پور احمد، ا . و  مشکینی، ا . (۱۳۹۵). بهسازی و نوسازی بافت‌های کهن شهری .تهران: نشر انتخاب.
• 11.دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان، با مشارکت شرکت باز آفرینی شهری ایران . برای وزارت راه و شهرسازی . (1397). باز آفرینی شهری پایدار در محدوده ها  و محله های ناکارآمد شهری . تهران: انتشارات توسعه ایران.
• رهنما، م.ر.،حیاتی،س.،شیرزاد،ز.،کاظمی بی نیاز،م.،قنبری،م. ( 1396). تعیین اولویت احیاء بافت­های فرسوده شهری با استفاده از روش­های تصمیم گیری چند معیاره، محله سرشور مشهد . مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری.تابستان 96(6)،23-39.
• زمانی، پ ، هدایت، ه . و سنایی، م .(۱۳۹۶). بازآفرینی بافت قدیم با رویکرد ارتقاء گردشگری، مطالعه موردی: محله نقش جهان اصفهان .  کنفرانس بین المللی عمران، معماری و شهرسازی ایران معاصر، تهران ،دانشگاه اسوه - تهران - دانشگاه شهید بهشتی، https://www.civilica.com/Paper-CICEAUD01-CICEAUD01_1544. html
• سجادزاده، ح.،زلفی گل،س. ( ۱۳۹۴). طراحی شهری در بازآفرینی محلات سنتی با رویکرد محرک توسعه همدان.  فصل نامه آمایش محیط،(31)، ۱۷۱-۱۴۷.
• مرکز آمار ایران.(1395) .،سرشماری نفوس و مسکن،.تهران:مرکز آمار ایران. https://www.amar.org.ir
• فیروزبخت، م.( 1397). بازآفرینی بافت­های فرسوده شهری با تاکید بر توسعه گردشگری شهری( مورد پژوهی: منطقه یک کلانشهر تهران). فصلنامه مطالعات جغرافیا، عمران و مدیریت شهری، ۴(1).25-41.
• موسوی، م . سادات کهکی، ف. ، و  جلالیان، ا. ( 1398) . ارزیابی عناصر موثر بر توسعه گردشگری شهری مطالعه موردی : شهر ارومیه، فصلنامه گردشگری شهری ، 6(2)، 77-61.
• وثوقی ،ل. ، خانی ، ف .  ( 1396). مروری بر مبانی ، رویکردها و مدل های برنامه ریزی گردشگری . چاپ دوم، تهران: انتشارات مهکامه.

 

• Andersen, H. S. (2003). Urban sores: On the interaction between segregation, urban decay and deprived neighbourhoods. London, England: Routledge.
• Ashworth, G. J., & Tunbridge, J. E. (2000). The tourist-historic city. London, England: Routledge.
• Chakraborty, A., & Mcmillan, A. (2018). GIS and scenario analysis: Tools for better urban planning. In B. Huang (Ed.), Comprehensive geographic information systems (pp. 371-380). Berlin, Germany: Elsevier.
• Chan, E. H., & Yung, E. H. (2004). Is the development control legal framework conducive to a sustainable dense urban development in Hong Kong?. Habitat International, 28(3), 409-426.
• Claudia, T., & Luigi, P. (2016). A novel paradigm to achieve sustainable regeneration in historical centres with cultural heritage. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 223, 693-697.
• Cohen, S. A., & Hopkins, D. (2019). Autonomous vehicles and the future of urban tourism. Annals of Tourism Research, 74, 33-42.
• Fergnani, A. (2019). Mapping futures studies scholarship from 1968 to present: A bibliometric review of thematic clusters, research trends, and research gaps. Futures, 105, 104-123.
• Fergnani, A. (2019). Mapping futures studies scholarship from 1968 to present: A bibliometric review of thematic clusters, research trends, and research gaps. Futures, 105, 104-123.
• Hwang, K. H. (2014). Finding urban identity through culture-led urban regeneration. Journal of Urban Management, 3(1-2), 67-85.
• Lak, A., & Hakimian, P. (2019). Collective memory and urban regeneration in urban spaces: Reproducing memories in Baharestan Square, city of Tehran, Iran. City, Culture and Society, 18. DOI: 10.1016/j.ccs.2019.100290
• Łapko, A. (2014). Urban tourism in Szczecin and its impact on the functioning of the urban transport system. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 151, 207-214.
• McPhearson, T., Iwaniec, D. M., & Bai, X. (2016). Positive visions for guiding urban transformations toward sustainable futures. Current opinion in Environmental Sustainability, 22, 33-40.
• Paskaleva-Shapira, K. (2019, April).  Innovative partnerships for sustainable urban tourism frame work approach and the European experience. Paper presented at Creating and Managing Growth in Travel and Tourism’ TTRA European Conference. Stockholm, Sweden.
• Peng, Y., Lai, Y., Li, X., & Zhang, X. (2015). An alternative model for measuring the sustainability of urban regeneration: The way forward. Journal of Cleaner Production, 109, 76-83.
• Sharpley, R. (2006). Travel and tourism. London, England: Sage.
• Smith, M. (2007). Tourism, culture and regeneration. Wallingford, England: Cabi.di Milano, Italy