بازخوانی رویکردهای منطقه‌گرایی در بناهای شاخص معاصرشهر مشهد

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• الهه ذوقی حسینی ¹
• داراب دیبا ²
• حامد کاملنیا ³
• مصطفی مختاباد عامری ⁴

¹ دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

² استاد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران

³ دانشیار معماری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

⁴ استاد تئاتر، فیلم و ارتباطات، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

https://doi.org/10.22067/jgusd.2021.47787.0

چکیده

منطقه ­گرایی، دیدگاهی انتقادی است که بر حفظ خصوصیات مکان تأکید داشته و نوعی فلسفه ­ی ارجاعی در برقراری هماهنگی میان مردم، دست­ ساخته ­های آنها و طبیعت به شمار می ­رود. این رویکرد تلاش می­کند تا با بی­مکانی در مدرنیسم از طریق بکارگیری نیروهای متنی برای بدست آوردن معنا و حس مکان مقابله نماید و در صدد پر­نمودن این خلاء است که ریشه در شکاف میان اندیشه و احساس در طول سده اخیر دارد. این مقاله تلاش دارد تا اهمیت این بحث و ابعاد مختلف آن و سنتزی که تحت عنوان منطقه­ گرایی ارائه شده را نشان دهد و اینکه چگونه این بخش از مفاهیم با ابعاد مختلفش با گفتمان­های محلی از یکسو و چالش­ های جهانی­ از دگرسو شکل گرفته است. لذا مرور ویژگی ­های منطقه ­گرایی مبتنی بر آراء پیشگامان این جنبش و رویکردهای آن بواسطه نقش میانجی­ آن بین سنت و مدرنیسم در بناهای معاصر مشهد می­تواند انتظامی برا ی بحران مکان در مشهد قلمداد شود، به ­طوری­ که هدف اصلی این نوشتار را شکل می­دهد. طراحی پژوهش، برمبنای روش تحقیق ترکیبی کیفی و کمی مبتنی بر منطق قیاسی و از طریق مطالعات کتابخانه­ای و موردپژوهی شکل گرفته است. 27 اثر از بناهای شاخص شهر مشهد که رویکرد میانجی­ گرایانه ­ای به تقابل سنت و مدرنیته داشته ­اند به عنوان جامعه آماری انتخاب و از طریق پرسشنامه که به صورت طیف پنج گزینه ­ای لیکرت تنظیم و توسط 25 نفر از کارشناسان حوزه منطقه­ گرایی مشهد بکار گرفته شده و در نرم­ افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته ­های موردپژوهی حاکی از عدم سازگاری اصول منطقه­ گرایی در مشهد با نیازهای دوره معاصر است چرا که بیشتر تبدیل به الحاقات نمادین و تاریخی روی پوسته مدرن گشته و می­توان آن را بدترین شکل منطقه ­گرایی دانست که به پوسته­ای تاریخی تبدیل شده و در آن تصاویری از سنت­ گرایی با تقلیدی از کلیشه­ های گذشته ترکیب و بر روی بدنه­ ساختمان­ های مدرن کشیده شده است.

کلیدواژه‌ها

• ابنیه معاصر مشهد
• بوم‌گرایی
• جهانی سازی
• مدرنیسم
• منطقه‌گرایی
• هویت مکانی

20.1001.1.25383531.1399.7.1.9.6

عنوان مقاله [English]

Re-reading the Regionalism Approaches in the Contemporary Buildings of Mashhad

نویسندگان [English]

• Elahe Zoghi Hosseini ¹
• Darab Diba ²
• Hamed Kamelnia ³
• Mostafa Mokhtabad-Amrei ⁴

¹ PhD Candidate in Architecture, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran

² Professor in Architecture, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran

³ Associate Professor in Architecture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

⁴ Professor in Theatre, Film and Communication, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Regionalism is a critical view to architecture that tries to stand up as preservation of the characteristics of a place and can be seen as theory of reference to establishing harmony between people, built environment, and nature. Using textual forces, this approach saught to confront the placenessless of modernism to obtain meaning and a sense of place, and at the same time saught to fill this void, which is deeply rooted in the gap between thought and feeling over the last century. The current study attempted to present the importance of this issue, its different aspects and an approach called regionalism in architecture to show why and how this concept with its different aspects, is shaped through local discourses, on the one hand, and the global challenges, on the other hand. Therefore, reviewing the characteristics of regionalism based on the pioneers’ view and its approaches due to its mediation role between tradition and modernism in contemporary buildings in Mashhad can be considered as a discipline for identity crisis in Mashhad. Employing a mixed method, research design was based on deductive logic and through library sources and case studies. In this line, 27 prominent bulidings in Mashhad were selected as statistical population. A questionnaire was designed in a Likert scale and were answered by 25 experts in the same field in Mashhad. Data were analyzed using SPSS software. The results indicate that the principles of regionalism in Mashhad are not compatible with the contemporary needs because they are more of a symbolic and historical extensions to the modern facade and can be considered as the worst kind of regionalism in which images of traditionalism are combined with the imitations of past stereotypesand draw on the bodies of modern buildings.

کلیدواژه‌ها [English]

• Contemporary Buildings of Mashhad
• Globalization
• Modernism
• Regionalism
• Place Identity

مراجع

1.  

   1. ربانی ابوالفضلی، غ.، شفقی، س.، و رهنما، م. ر. (1397). ارزیابی پراکنده­رویی شهری با استفاده از مدل­های برنامه­ریزی فضایی در مشهد، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 33(2)، 107-90.
   2. زه وی، ب. (1376) . "چگونه به معماری بنگریم" .ترجمه فریده گرمان. تهران: انتشارات شهیدی.
   3. سرخیلی، ا. ، پورجعفر، م. و رفیعی، م. (1393). سنجش اثرات همگرایی نیروهای مذهب و اقتصاد در شکل و فرم منطقه ثامن شهر مشهد در دوره معاصر. مطالعات شهری. 12. 101-87.
   4. شاه­چراغی، آ. (1394). پارادایم‌های پردیس:درآمدی بر بازشناسی و بازآفرینی باغ ایرانی. تهران: جهاد دانشگاهی (واحد تهران)
   5. شایان، ح.، و کامل­نیا، ح. (1387). منطقه­گرایی و چالش­های معماری معاصر در آغاز هزاره سوم. معماری و شهرسازی، 91-90، 15-10.
   6. شریعت­زاده، ی. (1374). اعتدال میان سنت و نوآوری. فصلنامه آبادی. 5(19)، 67-64.
   7. مشهدی، ع. و امین­پور، ا. (1396). تدوین فرایند و شاخص­های مؤثر بر گونه­شناسی معماری با معیار ویژگی­های ترکیب­بندی (نمونه موردی: بناهای تاریخی شهر اراک). مدیریت شهری. 48، 186-173.
   8. معماریان. غ. ح. (1393 ب). مبنای طراحی معماری. تهران: انتشارت نغمه نو اندیش.
   9. معماریان، غ. ح. (1393 الف). سیری در مبانی نظری معماری. تهران: انتشارات مؤلف
   10. معماریان، غ.، و طبرسا، م. ع. (1392). گونه و گونه­شناسی معماری. نشریه علمی- پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، 6. 113-103
   11. مهدوی­نژاد، م. ج.، بمانیان، م. ر.، و خاکسار، ن. (1389). هویت معماری؛ تبیین معنای هویت در دوره های پیشامدرن، مدرن و فرامدرن. هویت شهر. 5(7). 122-113.
   12. نسبیت، ک. (1394). نظریه­های پسامدرن در معماری. ترجمه: محمدرضا شیرازی. چاپ هفتم، تهران: نشر نی.

    

   13. Canizaro, V. (ed.). (2007). Architectural regionalism: Collected writings on place, identity, modernity, and tradition. New York: Princeton Architectural Press.
   14. Colquhoun, A. (2007). Critique of regionalism, the concept of regionalism. In ed. Vincient B. Cenizaro. London: Architectural Regionalism: Collected Writing.
   15. Curtis, William J. R. (1986). Towards an authentic regionalism. In MIMAR 19: Architecture in Development. Singapore: Concept Media Ltd.
   16. Eggener, K. L. (2002). Placing resistance: A critique of critical regionalism. Edited by V. B. Canizaro. New York: Princeton Architectural Press.
   17. Fawn, R. (2009). ‘Regions’ and their study: wherefrom, what for and where to? Review of International Studies, 35, 5–34.
   18. Foster, K. A. (2001). Regionalism on purpose. London: Lincoln Institute of Land Policy.
   19. Frampton, K (1987). Ten Points on Architecture of Regionalism: A Provisional Polemic. Center 3, New Regionalism p. 20-27. New York: Rizzoli.
   20. Frampton, K. (1983). Prospects for a critical regionalism. Perspecta: The Yale Architectural Journal, 20, 147-162.
   21. Hettne, B., & Söderbaum F. (2002). Theorising the rise of regionness. in Shaun Breslin, et al. (eds.) New Regionalism in the Global Political Economy. London: Routledge.
   22. Ibelings, H. (2007). Supermodernism: Architecture in the age of globalization, Netherlands: Netherlands Architecture Institute.
   23. Lehmann, S. (2016). An environmental and social approach in the modern architecture of Brazil: The work of Lina Bo Bardi, City. Culture and Society, 7, 169.185.
   24. Mallgrave, H. F., & Goodman, D. J. (2011). An Introduction to Architectural Theory: 1968 to the Present. Wiley-Blackwell.
   25. Mansfield, E. D., & Milner, H. V. (1999). The new wave of Regionalism. International Organization, 53(3), 589-627.
   26. Mumford. (1938). The Culture of Citie., New York: Harcourt, Brace.
   27. Nye, J. S. (1968). Comparative regional integration: Concept and measurement. International Organization, 22, 855-880.
   28. Ozkan, S. (1982). Regionalism within Modernism. In Canizaro, B. (end). Architectural Regionalism. Collected writings on Place, Identity, Modernity and Tradition. NewYork: Princeton Architectural Press.
   29. Procter, P. (1982). Longman dictionary of contemporary English. Harlow: Longman.
   30. Ricoeur, R. (1965). Universal civilization and national cultures. As cited by Kenneth Frampton in “Towards a Critical Regionalism. Evanston: Northwestern University Press.
   31. Söderbaum, F. (2011). The routledge handbook of Asian regionalism, edited by Mark Beeson and Richard Stubbs. London: Routledge.
   32. Tzonis, A., & Lefaivre, L. (1981). The grid and the pathway, an introduction to the work of Dimitris and Suzana Antonakakis.  Athens: Architecture in Greece.
   33. Tzonis, A., & Lefaivre, L. (2003). Critical regionalism, architecture and Identity in a Globalized World, Munich, Berlin, London. New York: Prestel.
   34. Tzonis, A., & Lefaivre, L. (2012). Architecture of Regionalism in the Age of Globalization, Peaks and Valleys in the Flat World. London: Routledge.

   Webster 's New World Editors, Guralnik, D. B., & Neufeldt, V. (1988). Webster 's new world college dictionary, 1988, 3rd ed, New York: W