ارزیابی تعامل محورهای سه‌گانه پایداری در ساماندهی فضای شهری (نمونه موردی: رودخانه خشک شیراز)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• رزا وکیلی نژاد
• سارا دانشمند

دانشگاه شیراز

https://doi.org/10.22067/jgusd.2021.48060.0

چکیده

مفهوم پایداری و توسعه پایدار همواره در ارتباط با سه محور محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی و تاثیر متقابل آنها بر یکدیگر مطرح شده است. در پروژه­های توسعه فضاهای شهری از آنجا که هر یک از محورها نیازمند تخصص­های متفاوت است در اکثر موارد تنها یک محور مورد توجه قرار گرفته و برخلاف هدف اولیه، توسعه پایدار تنها در یک زمینه انجام می­شود. هدف پژوهش حاضر ارزیابی میزان تعامل محورهای سه گانه پایداری در رودخانه خشک شیراز است. روش تحقیق پژوهش، نمونه موردی با استفاده از راهکارهای توصیفی-تحلیلی است. محدوده بالای رودخانه به عنوان محدوده مطالعاتی انتخاب و با بررسی­های میدانی، مشکلات موجود شناسایی شده و شاخص­های پایداری در سه محور، اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی استخراج گردید. برای تعیین پتانسیل­های بالقوه و بالفعل محدوده­ها از نظرات 14 نفر از اساتید رشته­های معماری و شهرسازی، در قالب پاسخ به پرسشنامه بهره برده شد. با تحلیل داده‌های پرسشنامه‌ها، پتانسیل­های بالقوه و بالفعل در هر محدوده مشخص گردید. طبق نتایج در حال حاضر تعامل محورهای سه­گانه پایداری تنها در دو محدوده وجود دارد و به ترتیب محدوده­های پل شاهد، پل معالی­آباد، سد نهراعظم، پل عابر پیاده محمودیه، پل کوهسار مهدی و پل زرگری در دستیابی به فضاهای پایدار­شهری، واجد بیشترین پتانسیلها برای تعامل محورهای سه­گانه پایداری هستند. نتایج پژوهش چگونگی انتخاب محل­های بهینه پیشنهادی را جهت دستیابی به فضای شهری پایدار از منظر محورهای سه­گانه پایداری نشان می­دهد که قابل تعمیم به فضاهای شهری مشابه است.

کلیدواژه‌ها

• پایداری اجتماعی
• پایداری اقتصادی
• پایداری محیط زیستی
• رودخانه خشک شیراز
• منظر پایدار

20.1001.1.25383531.1401.9.1.5.6

عنوان مقاله [English]

Evaluating the Interaction of the Triple Bottom Line of Sustainability in Urban Space Organization (Case Study: Khoshk River in Shiraz)

نویسندگان [English]

• roza vakilinezhad
• sara daneshmand

shiraz university

چکیده [English]

The concepts of sustainability and sustainable development have always been connected to the environmental, social, and economic dimensions, called The Triple Bottom Line and their interaction. Since each of the sustainability dimensions requires different expertise, for sustainable development in urban projects often one of the dimensions is considered. Therefore, despite the initial main goal, sustainable development is done in one field only. This study aimed to evaluate the interaction of the Triple Bottom Line of sustainability in Khoshk River in Shiraz. For this purpose, part of ​​Khoshk River was selected as a case study. This research is case study analysis that uses descriptive-analytical strategies. The upper area of ​​the river was selected as a study area in which problems were identified using field studies and the sustainability indicators in three dimensions of social, economic and environmental were extracted. In order to determine the potential and capability in each part, the opinions of 14 university professors and experts were taken using questionnaires. The results show that currently, the interaction of the Three Bottom Line only in two parts had been provided. The results show the way of selecting the proposed optimal parts for achieving a sustainable urban space from the perspective of the Triple Bottom Line, which can be generalized to the similar urban spaces.

کلیدواژه‌ها [English]

• Sustainable Landscape
• Social Sustainability
• Economic Sustainability
• Ecological Sustainability
• Khoshk River of Shiraz

مراجع

1. اسدپور، ع.، مظفر، ف.، فیضی، م.، و بهزادفر، م. (1395). کاربست شاخص­های ادراک اجتماعی در بازآفرینی منظر رودخانه های شهری (نمونه موردی رودخانه خشک شیراز ). مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست، 18(3)، 395-417.
2. ایزدی، م.، و بهزادفر، م. (1392). پایداری اجتماعی فضاهای ساحلی در شهر بررسی معیارهای موثر بر حضورپذیری افراد در ساحل شهر نور. تبریز: کنفرانس بین المللی عمران، معماری و توسعه پایدار شهری.
3. پورجعفر، م.، صادقی، ع.، و احمدی، ف. (1389). بسط اصول و معیارهای طراحی منظر پایدار در مرمت منظر طبیعی مسیل خشک شیراز. مجله علوم محیطی، 7 (4)، 193-202.
4. خوش فر، غ.، بارگاهی، ر.، و کرمی، ش. (1392). سرمایه اجتماعی و پایداری شهری (مطالعه موردی: شهر گرگان). فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات شهری، 8 (3)، 31-46.
5. دانشپور، ع.، رضا زاده، ر.، سجودی، ف.، و محمدی، م. (1392). بررسی کارکرد و معنای شهر مدرن از منظر نشانه شناسی لایه ای. مجله نامه معماری و شهرسازی، 11، 87-71.
6. دیوسالار، ا.، شکری فیروزجاه، پ.، و فردوسی، س. (1394). ایده ها و الگوهای باززنده سازی مسیل­ها و رودخانه های شهری (مطالعه موردی: رودخانه شاهرود). فصلنامه انسان و محیط زیست، 35، 1-16.
7. رضایی، م. (1392). کارکردهای اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی فضای سبز شهری و نقش آن ها در توسعه پایدار. مجله اقتصاد شهر، 17، 46-56.
8. زندیه، م.، و جافرمن، م. (1389). رهیافتی در منظر پایدار بر روی رودخانه های دائمی. مجله باغ نظر، 7 (2)، 26-15.
9. شرزه ای، غ.، و محقق، م. (1390). مقایسه نظریه­های پایداری ضعیف و قوری محیط زیستی در بستر مفهومی توسعه پایدار. مجله علوم محیطی، 2، 33-13.
10. عالی نسب، م.، و سوزنچی، ک. (1392). تحقق اهداف توسعه پایدار رود- دره های شهری برمبنای ارزیابی اکولوژیکی (نمونه موردی: رود دره دارآباد تهران). مجله نقش جهان، 3(2)، 61-51.
11. فیضی، م.، و اسدپور، ع. (1392). تحلیل منظر کلان تاریخی شیراز بر­اساس ترسیمات جهانگردان خارجی. فصلنامه باغ نظر، 24، 12-3.
12. فیضی، م.، و خاکزند، م. (1387). معماری و منظر پایدار در عمل. مجله هفت شهر، 21 و 22، 61-76.
13. قدیری، م.، و ممسنی، س. (1393). تحلیل تطبیقی شاخص های توسعه پایدار شهر بوشهر با مناطق شهری کشور. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 14(35)، 49-72.
14. گلکار، ک. (1385). مفهوم منظر شهری. فصلنامه آبادی مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، 15(53)، 47-38.
15. لقایی، ح.، و محمدزاده تیتکانلو، ح. (1378). مقدمه ای بر مفهوم توسعه شهری پایدار و نقش برنامه­ریزی شهری. مجله هنرهای زیبا، (6)، 43-32.
16. نوابخش، م.، پورموسوی، س.، و تاجیک، ز. (1392). بررسی تطبیقی شاخص­های توسعه پایدار اجتماعی کلانشهر تهران مطالعه موردی منطقه6 و 10. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 13(2)، 194-179.
17. نوروزی، ر.، و بهمنپور، ه. (1392). معیارهای طراحی محله پایدار با تاکید بر ارزش­های زیست محیطی. مجله معماری و شهرسازی پایدار، 1(2)، 80-65.

 

18. Behbahani, H., & Moftakhar, R. (2005). Sustainable design of Sheikh Tapeh Forest Park. Urmiah. Environmental studies Journal, 37, 89-104
19. Colantonio, A. (2009). Social sustainability: Linkage research to policy and practice. In: Sustainable development: a challenge for European research. Oxford: Oxford Institute for Sustainable Development (OISD), Oxford Brookes University.
20. Maoh, H.; Kanaroglou, P. (2009). A Tool for evaluating urban sustainability via integrated transportation and land use simulation models. Environment Urban/ Urban Environment, 3, 28- 49.
21. The World Commission on Environment and Development (WCED). (1987). Our future common. Oxford: Oxford University Press.
22. (2002). Sustainability aspects. University of Michigan. USA: University of Michigan. http://www.bizsmarter.com/Home/tabid/882/Default.aspx. Access date: 2009/08/05.