تحلیلی بر برنامه ریزی توسعه پایدار بخش مرکزی کلانشهر تهران با محوریت حمل ونقل شهری (منطقه 12 شهرداری تهران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• امیرحسین خادمی ¹
• محمداجزاء شکوهی ²
• احمد پوراحمد ³
• محمدرحیم رهنما ²

¹ دانشگاه فردوسی

² فردوسی

³ تهران

https://doi.org/10.22067/jgusd.2022.47952.0

چکیده

در طی سالیان گذشته و با افزایش مشکلات مرتبط با حمل­ونقل در شهر تهران، توجه به رویکرد «توسعه­ی­حمل­ونقل­محور»، در کانون توجه برنامه­ریزان شهری این کلان­شهر قرار گرفته است. بدین­منظور، این تحقیق با هدف بررسی میزان اهمیت مقوله­ی «حمل­ونقل» در راستای محوریت قراردادن آن در روند توسعه کالبدی منطقه­ 12 و همچنین بررسی اصول توسعه­پایدار منطقه موردمطالعه با محوریت حمل­ونقل­شهری، به انجام رسید. جهت دستیابی به اهداف این تحقیق از روش پیمایشی و رویکرد آینده­پژوهی استفاده گردید. در این­راستا، اقدام به مطالعه­ی کتابخانه­ای و پرسش­گری از مدیران و صاحب­نظران منطقه­ی مورد مطالعه به تعداد 30 نفر، شد. پرسشنامه­ها در قالب «جدول اثرات متقابل» طرح گردیده و با نرم­افزار میک­مک تحلیل شده­اند. نتایج بخش اول تحقیق نشان داد که مسائل مرتبط با حمل­­و­نقل دارای میزان تأثیرگذاری بالاتری نسبت به سایر چالش­­های کالبدی منطقه موردمطالعه بوده و منطقی است تا توسعه­ی آتی منطقه را با محوریت حمل­ونقل پیگیری نمود. نتایج بخش دوم تحقیق در زمینه­ی اصول «توسعه­ی مبتنی بر حمل­ونقل» در منطقه­ی مورد مطالعه نیز منجر به شناخت 12 نیروی اصلی تأثیرگذار گردیده که تعدادی از آن­ها همچون توجه به «تراکم» و یا «تنوع» با اصول مطروحه در توسعه­ی حمل­ونقل­محور تفاوت اساسی دارند.

کلیدواژه‌ها

• توسعه‌ی پایدار
• توسعه‌ی ‌حمل‌ونقل‌محور
• چالش‌های آتی
• منطقه‌ی 12 تهران

20.1001.1.25383531.1400.8.2.3.9

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Sustainable Development Planning of Tehran Metropolis: The Case of Urban Transport District 12 of Tehran Municipality

نویسندگان [English]

• Amirhossein khademi ¹
• Mohammadajza Sokouhi ²

¹

²

³

چکیده [English]

With the increase of structural issues in Tehran, more attention has been drawn to the issue of transport over the last few years in order to solve the related problems. With this in mind, a transit-oriented development approach has been widely considered. By focusing on the detailed guidelines of this approach implemented in a number of cities, the current study explores the importance of transport, prioritizes it as the main element in structural development of Tehran’s District 12, and focuses on sustainable development of urban transport principles in the area under study. For this purpose, the study attempts to review the principles and foundations of this approach while taking spatial differences into account. The study utilizes a quantitative methodology with elements of futures research. Thus, desk research was conducted, and interviews with 30 directors and theoreticians on the aforementioned area were performed. The results of the first part of the study showed that transportation-related issues would have a higher impact than other physical challenges in the study area and it is logical to pursue the future development of the region with a focus on transportation. The results of the second part of the research on the principles of transportation-oriented development in the study area have also led to the identification of 12 main influential forces such as attention to density or diversity. In fact, they are fundamentally different from the principles proposed in the transportation-oriented development.

کلیدواژه‌ها [English]

• Sustainable Development
• Future Challenges
• Urban Transport
• Transportation-oriented Development
• District 12 of Tehran

مراجع

1. اسدی، الف.، و سعیدی‌نیا، ا. (1389). نظریه‌های برنامه‌ریزی از اوایل قرن بیستم تا اواسط دهه 1970. فصلنامه‌ی معماری و شهرسازی، (4)، 103-119.
2. ایزدی، ح.، وعباسپور، ز. (1399). شناسایی معیارهای مؤثر بر پیاده‌سازی پروژه‌های توسعه‌حمل‌ونقل‌محور در ایران. فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، (56)، 115-144.
3. پاکزاد، ج. (1394). سیر اندیشه‌ها در شهرسازی: از آرمان تا واقعیت (1)، (2) و (3). تهران: انتشارات مرکز پژوهش‌های تخصصی معماری و شهرسازی کوبه.
4. پوراحمد، الف.، و ضرغام‌فرد، م.، و ‌خادمی، ‌ا.‌(1395). آمایش شهری با تاکید بر توسعه‌ی‌حمل‌ونقل‌محور. تهران: نشرشهر.
5. جیکوبز، ج. (1396). مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی‌. ترجمه پارسی، ح.، و افلاطونی، ا.، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
6. حاتمی‌نژاد، ح.، ضرغام‌فرد، م.، و خادمی، ا. ‌(1394). سیاست‌های فضایی در برنامه‌ریزی شهری با تاکید بر توسعه میان‌افزا و رشد‌هوشمند. مشهد: انتشارات پاپلی.
7. حیدری، ع.، و شجاعی، الف. (1396). رتبه‌بندی مدهای مختلف حمل‌و‌نقل مسافری درون شهری به کمک روش تاپسیس. پژوهشنامه حمل و نقل، (52)، 159-167.
8. زالی، ن.، و منصوری، س. (1393). تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه‌ی حمل‌ونقل پایدار شهر تهران. فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 19(2)، 1-32.
9. زنگانه، ا. (1392). تبیین فرایند پژمردگی شهری: منطقه 12 تهران. تهران: دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
10. زیاری، ک.، ضرغام‌فرد، م.، خادمی، الف.(1395). برنامه‌ریزی شهری با رویکرد بیوفیلیک (شهر طبیعت‌محور). تهران: انتشارات آراد.
11. سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران. (1398). قابل دسترسی در: http://trafficorg.tehran.ir/
12. سالاروندیان، ف. (1394). تبیین نقش سیاست‌های حمل‌و‌نقل‌شهری و نقش آن در بازآفرینی فضاهای عمومی بخش مرکزی شهرتهران. تهران: پایان‌نامه دکتری دانشگاه تهران.
13. شهرداری منطقه 12 تهران (1399). قابل‌دسترسی در‌: https://region12.tehran.ir/
14. قدمی، م.، و عبدالله‌وند، ه. (1397). بررسی تأثیر سناریوهای ساختار فضایی شهر بر آلودگی هوا شهر تهران. مجلّة جغرافیا و توسعة فضای شهری، 5(1)، 261-280.
15. کلانتری، م.، احدنژاد، م.، مشکینی،ا.، و نوروزی، م. (1399). تحلیل ساختاری-کارکردی توسعه‌حمل‌و‌نقل‌محور در محدوده طرح ترافیک تهران‌. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، (10)، 125-142.
16. کورتیس، ک.، رنه، ج.، و برتولینی، ل. (1397). بسترسازی تحقق توسعه‌ی حمل‌ونقل‌محور، ترجمه: رهنما، م.، و صباغی، ش.، مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه فردوسی.
17. محمدی، خ.، و قرشی، ص. (1395)، توسعه‌ی پایدار شهری؛ رویکرد جهانی با راهکارهای محلی مطالعه‌ی موردی: بررسی معیارهای پایداری در معماری سنتی شهر یزد، مجله مطالعات هنر و معماری، (4)، 87-99.
18. نوابخش، م.، و کفاشی، م. (1385). برنامه‌ریزی حمل‌و‌نقل کلانشهری و تاثیر آن در توسعه‌پایدار (نمونه‌موردی: تهران). فصل‌نامه جغرافیایی سرزمین، (10)، 10-37.

 

19. Altoon, R. A., & Auld, J. C. (2011). Urban Transformations: Transit Oriented Development and the Sustainable City. Australia: Images Publishing.
20. American Planning Association. (2007). Planning and urban design standards (M. B. Giti Etemad, Mojtaba Rafieyan, Gholam Reza Kazemian, Ghasem Maleki, Mahfarid Mansourian, Trans. Vol.1). Tehran: Iranian Society of Consulting Engineers.
21. Barcellos de Paula, L., & Marins, F. A. S. (2017) .Algorithms applied in decision-making for sustainable transport, Journal of Cleaner Production. (In Press). https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.11.216
22. Bardaka, E., Delgado, M. S., & Florax, R. J. G. (2018). Causal identification of transit-induced gentrification and spatial spillover effects: The case of the Denver light rail. Journal of Transport Geography, (71), 15–31.
23. Bongardt. D., Schaltenberg. P. (2011). Transport in green economy. United Kingdom: Available at: Transport@ giz.de
24. Braevaa, A., Correia, G. H. A.,  Correiab , S., Cecília., A., António, P. (2020), Transit-oriented development: A review of research achievements and challenges. Transportation Research, (132), 110-130.
25. Calthorpe, P. (1993). The Next American Metropolis: Ecology, Community, and the American Dream. USA: Princeton Architectural Press.
26. Camilo, G. (2003). Bus Rapid Transit: Impacts on Travel Behavior in Bogota. USA: Master Thesis in City Planning, Massachusetts Institute of Technology.
27. Carlton, I., (2009). Histories of Transit-oriented Development. USA: University of California Publishing.
28. Federal Transit Administration: FTA (2003). Issues in Bus Rapid Transit [Report online]; Available from http://www.fta.dot.gov/documents/issues.pdf. Accessed on November 17,2018
29. Guo, J., Nakamura, F., Li, Q., & Zhou, Y. (2018). Efficiency Assessment of Transit-Oriented Development by Data Envelopment Analysis: Case Study on the Den-en Toshi Line in Japan. Journal of Advanced Transportation, (3), 1-10
30. Hidalgo, D., & Huizenga, C. (2013). Implementation of sustainable urban transport in Latin America. Research in Transportation Economics, 40(1), 66-77.
31. Jabareen, Y. R. (2006). Sustainable Urban Forms Their Typologies, Models, and Concepts. Massachusetts: Department of Urban Studies, Massachusetts Institute of Technology.
32. Jucker, R., & Mathar, R. (2015). Schooling for Sustainable Development in Europe. Switzerland: Springer International Publishing.
33. Knowles, R. D., & Ferbrache, F. (2019). Transit Oriented Development and Sustainable Cities. UK: Edward Elgar Publishing.
34. Mergluck, D., & Balan, T. (2018). Sustainable for whom? Green urban development, environmental gentrification, and the Atlanta Beltline. Urban Geography, 39(4), 546–562.
35. Renne, L. (2016) . Transit Oriented Development: Making it Happen. UK: Taylor & Francis Ltd Publishing.
36. Richardson, B. (2005). Sustainable transport: analysis frameworks. Journal of Transport Geography, 13(1), 29-39
37. Thomas, R., Pojani, D., Lenferink, S., Bertolini, L., & Krabben, E., (2018). Is transit-oriented development (TOD) an internationally transferable policy concept? Regional Studies, 52(9), 1201-1213.
38. UNEP (2011). Towards a Green Economy: Pathways to Sustainable Development and Poverty Eradication - A Synthesis for Policy Makers. www.unep.org/greeneconomy, France.
39. Van Lierop, D., Maat, K., & El-Geneidy, A. (2017). Talking TOD: Learning about transit-oriented development in the United States, Canada, and the Netherlands. Journal of Urbanism: International Research on Place Making and Urban, 10(1), 49-62.
40. Zhou, J. (2012). Sustainable transportation in the US: A review of proposals, policies, and programs since 2000.Frontiers of Architectural Research, 1(2), 150-165.