ارزیابی تحقق‌پذیری شاخص‌های کیفیت فضاهای عمومی شهری بر مبنای دیدگاه کرمونا (مطالعه موردی: شهر تبریز)

نوع مقاله : پژوهشی، کاربردی، تحلیلی‌ ـ ‌توصیفی، پیمایشی

نویسندگان

• مسعود توپچی خسروشاهی ¹
• آرش ثقفی اصل ²
• داریوش ستارزاده ³
• حسن ستاری ساربانقلی ⁴

¹ دانشجوی دکتری گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

² استادیار گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

³ استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

⁴ دانشیار گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

https://doi.org/10.22067/jgusd.2022.70920.1059

چکیده

فضای عمومی شهری یک مرحله از زندگی عمومی است که حس مکان، حس اجتماعی و ارتباطات مردم را ارتقاء می‌دهد و فرصت جمع شدن و لذت تجربه با دیگران را ایجاد می‌کند. بنابراین ضروری است تا با ارزیابی کیفیت فضاهای عمومی شهری و شناسایی نقاط ضعف آنها، به برنامه‌ریزی و طراحی مناسب این فضاها اقدام نمود. در این راستا، هدف از تحقیق حاضر ارزیابی کیفیت این فضاها در شهر تبریز بر مبنای دیدگاه کرمونا و شناسایی نقاط ضعف برنامه‌ریزی فضاهای عمومی می‌باشد تا راهکارهای اجرایی قابل قبولی برای ارتقاء این فضاها ارائه داد. روش تحقیق در پژوهش حاضر آمیخته (ترکیبی از رویکردهای کمی-کیفی) می‌باشد که به‌منظور گردآوری اطلاعات از تکنیک‌های مشاهده و فیش‌برداری و پرسشگری از مدیران، مسئولان و کارشناسان مسائل شهری و همچنین نخبگان دانشگاهی استفاده شده است. قابل ذکر است با توجه به مشخص نبودن حجم جامعه‌ی آماری، از فرمول کوهن[1] در سطح اطمینان 95 درصد برای تعیین حجم نمونه استفاده شده و حجم نمونه‌ی آماری 200 نفر برآورد گردیده است. همچنین به‌منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات تحقیق از مدل حداقل مجذورات جزئی در نرم‌افزار Warp-PLS استفاده شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که با بررسی 9 متغیر مورد تأکید کرمونا در ارزیابی کیفیت فضاهای عمومی، این فضاها در شهر تبریز از نظر 4 متغیر سازگاری، نفوذپذیری، گوناگونی و خوانایی و هویت مکان در وضعیت نسبتاً مطلوب و از منظر 5 متغیر انعطاف‌پذیری، سرزندگی (پویایی)، تناسبات بصری، پایداری و کارایی در وضعیت نامطلوبی می‌باشند.
 
[1]. Cohen

کلیدواژه‌ها

• فضای شهری
• فضای عمومی
• کرمونا
• شهر تبریز

20.1001.1.25383531.1400.8.2.10.6

عنوان مقاله [English]

Assessing the Feasibility of Quality Indicators of Urban Public Spaces from the Perspective of Carmona (Case study: Tabriz city)

نویسندگان [English]

• Masoud Topchi Khosroshahi ¹
• Arash Saghafi Asl ²
• daryoosh sattarzade ³
• Hassan Sattari Sarbangholi ⁴

¹ Ph.D. Student of Urban Planning, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.

² Assistant Professor, Departement of Urban Planning, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.

³ Assistant Professor, Department of Architecture, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.

⁴ Associate Professor, Departement of Urban Planning, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran

چکیده [English]

Urban public space is a stage of public life which promotes sense of place, sense of community and people communication and creates opportunities to get together and enjoy the experience with others. Therefore, it is necessary to evaluate the quality of urban public spaces, to identify their weaknesses, to plan and design them properly. In this regard, the purpose of this study is to evaluate the quality of these spaces in the city of Tabriz from the perspective of Carmona and identify weaknesses in the planning of public spaces in order to provide acceptable practical solutions for improving these spaces. The research method in the present study is of mixed method (a combination of quantitative-qualitative approaches). To collect the data, the method of observation and filing techniques along with interviews with managers, officials and experts on urban issues as well as academic elites were used. It is noteworthy that Cohen's formula at 95% confidence level was used to determine the sample size due to the uncertainty of the statistical population size, and the statistical sample size was estimated to be 200 individuals. To analyze the data, the partial least squares model in Warp-PLS software was used. Based on the study of 9 variables emphasized by Cremona in evaluating the quality of public spaces, the findings of the study indicate that the spaces in the city of Tabriz are in a favorable situation in terms of the 4 variables of variability of compatibility, permeability, diversity and readability, and location identity; however, these spaces are in an unfavorable situation in terms of the 5 variables of flexibility, vivacity (dynamics), visual proportions, stability and efficiency.

کلیدواژه‌ها [English]

• Urban space
• public space
• Carmona
• Tabriz

مراجع

1. اشرفی، ی.، پوراحمد، ا.، رهنمایی، م. ت.، و رفیعیان، م. (1393). مفهوم‌سازی و گونه‌شناسی فضای عمومی شهری معاصر. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 2(4)، 464-435.
2. ترشیزیان، پ. (1391). ساماندهی و نوسازی فضاهای عمومی در کلان‌شهر، مطالعه موردی: منطقه 5 تهران. تهران: پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
3. حبیبی، س. م. (1378). جامعه‌ی مدنی و حیات شهری. هنرهای زیبا، 2(7)، 31-21.
4. خراسانی‌زاده، ف.، صابری، ح.، مؤمنی، م.، و موسوی، م. (1399). تبیین ساختاری عوامل مؤثر بر سرزندگی در فضاهای عمومی شهری اصفهان از دیدگاه شهروندان و گردشگران. جغرافیا و برنامه‌ریزی، 24(72)، 181-151.
5. رفیعیان، م.، تقوایی، ع.ا.، خادمی، م.، و علی‌پور، ر. (1391). بررسی تطبیقی رویکردهای سنجش کیفیت در طراحی فضاهای عمومی شهری. معماری و شهرسازی ایران، 3(1)، 43-35.
6. رفیعیان، م.، و سیفایی، م. (1384). فضاهای عمومی شهری؛ بازنگری و ارزیابی کیفی. هنرهای زیبا، 23، 42-35.
7. گنجی، ک.، و حجتی، ف. (۱۳۹۴). سؤال‌های آمار و روش تحقیق آزمون دکتری تخصصی مدیریت آموزشی. چاپ اول، تهران: انتشارات رشد.
8. محمدی، م.، عظیمی، م.، مقدم، ح.، و رفیعیان، م. (1391). فضاهای عمومی شهری، تحقق تعاملات اجتماعی در بافت­های تاریخی (نمونه موردی: شهرقدیم لار). مرمت و معماری ایران (مرمت آثار و بافت‌های تاریخی فرهنگی)، 2(4)، 28-15.
9. مرادی زمانه، حیدر (1394). ارزیابی میزان تحقق شاخص‌های فضاهای عمومی در شهر نورآباد لرستان بر اساس طرح جامع. ایلام: پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، مؤسسه‌ی آموزش عالی باختر ایلام.

 

10. Carmona, M. (2019). Principles for public space design, planning to do better. Urban Design International, 24, 47-59.
11. Carmona, M., Heath, T., Oc, T., & Tiesdell, S. (2003). Public spaces urban spaces: The dimension of urban design. 1st edn. London: Architectural Press.
12. Carmona, M. (2010a). Contemporary public space: Part one, critique. Journal of Urban Design, 15(1), 123–148. 
13. Carmona, M. (2010b). Contemporary public space: Part two, classification. Journal of Urban Design, 15(2), 157–173. 
14. Carmona, M. (2012). The London way: The politics of London’s strategic design. Architectural Design, 82(1), 36–43.
15. Carmona, M., & Wunderlich, F. (2012). Capital spaces, the multiple complex public spaces of a global city. London: Routledge. 
16. Collins, D., & Stadler, S. L. (2020). Public spaces, urban. International Encyclopedia of Human Geography (Second Edition). Amsterdam: Elsevier.
17. Gehl, J. (2011). Life between buildings: Using public space. Washington, DC: Island Press.
18. Glaeser, E. (2011). Triumph of the city: How our greatest invention makes us richer. New York: Smarter, Greener, Healthier, and HappierPenguin Press.
19. KahnGreen, M. E. (2006). Cities: Urban growth and the environment. Washington, DC: Brookings Institution Press.
20. Kozaryn, A. (2013). City life: Rankings (livability) versus perceptions (satisfaction). Indic. Res., 110(2), 433-451.
21. Krkljes, M., & Neducin, D. (2016). Public spaces for children in a post-socialist city, South East. European Journal of Architecture and Design, 1-5.
22. Lipton, S. (2004). Introduction in the value of public space. How high quality parks and public spaces create economic, social and environmental value. ed. H. Woolley, S. Rose, and M. Carmona, London: CABE Space.
23. Lopez, M. N., & Camanho, A. S. (2012). Public green space use and consequences on urban vitality: An assessment of European cities. Springer Science+Business Media B.V., 1-17.
24. Mensch, J. (2007). Public space. Continental philosophy review, 40, 31 – 47.
25. Michał, M. & Sylwia, S. (2019). Urban and rural public spaces: Development issues and qualitative assessment. Bulletin of Geography. Socio-economic Series, Sciendo, 45(45), 75-93.
26. Ramlee, M., Omar, D., Mohd Yunus, R., & Samadi, Z. (2015). Revitalization of urban public spaces: An overview. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 201, 360-367.
27. Reily, C. J., & Renski, H. (2008). Place and prosperity: Quality of place as an economic driver. Maine Policy Review, 17(1), 11-25.
28. Worpole, K., & Knox, K. (2007) The Social value of public spaces. United Kingdom, York: Joseph Rowntree Foundation.

29. Zukin, S. (1995). The Cultures of Cities. Oxford: Blackwell Publishers.