تحلیل سیاستهای کالبدی و اقتصادی بازآفرینی شهری مسکن مبنا، مورد مطالعه محله جفره ماهینی شهر بوشهر

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• کرامت اله زیاری ¹
• علی حسینی ²
• علی گودرزی ³

¹ استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

² عضو هیات علمی گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³ کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

https://doi.org/10.22067/jgusd.2022.70304.1041

چکیده

شهر در فرآیند طبیعی رشد خود به­دلیل ماهیت اجتماعی که دارد به مرور، کارایی خود را در ارتباط با شرایط جدید از دست می­دهد. بافت ناکارآمد، معضلی است که اکثر شهرها، به­خصوص شهرهای تاریخی و با قدمت با آن مواجه هستند. یکی از مشکلات اصلی که بافت ناکارآمد برای شهر ایجاد می­کند، مشکلات مربوط به مسکن است. بازآفرینی شهری به­عنوان رویکردی کارا در مقابله با فرسودگی شهری، می­تواند راه­حلی مناسب برای تغییر و بهبود وضعیت شهر و زندگی ساکنان آن باشد. هدف این تحقیق تحلیل سیاست­های کالبدی و اقتصادی بازآفرینی شهری مسکن مبنا در بافت­های فرسوده شهری محله جفره ماهینی شهر بوشهر است. داده‌های آماری مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه گردآوری شده و جامعه آماری شامل شهروندان ساکن در محله جفره ماهینی شهر بوشهر و حجم نمونه 340 نفر می­باشد. برای تحلیل در این پژوهش از آزمون‌های تی تک­نمونه­ای، تحلیل عاملی تاییدی و معادلات ساختاری استفاده شده است. در این پژوهش، شاخص­های مسکن در ابعاد کلی سیاست بازآفرینی شهری یعنی اقتصادی و کالبدی شامل کمی اقتصادی، کیفی اقتصادی، مالی اقتصادی، کمی کالبدی، کیفی کالبدی و مالی کالبدی تحلیل می­شوند. بارهای عاملی بدست آمده برای تمامی شاخص­ها در هر دو سیاست در حالت تخمین بالاتر از استاندارد بود که به­معنای قابل قبولی است و همچنین در شرایط تخمین معناداری نیز وضعیت قابل قبول بود. پس از اجرای آزمون­های مرتبط مشخص شد، در مدل بازآفرینی شهری مسکن­مبنا در محله جفره ماهینی، وضعیت کلی هر دو سیاست و همچنین وضعیت کلی مدل، در شرایط نامطلوب قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

• بازآفرینی شهری مسکن‌مبنا
• مسکن
• بافت فرسوده
• محله جفره ماهینی
• شهر بوشهر

20.1001.1.25383531.1400.8.2.12.8

عنوان مقاله [English]

Analysis of Physical and Economic Policies with Housing-Led Urban Regeneration Approach: (Case Study: Jafre Mahini Neighborhood of Bushehr)

نویسندگان [English]

• Keramatollah Ziari ¹
• Ali Hosseini ²
• Ali Goodarzi ³

¹ Department of Human Geography, University of Tehran, Tehran, Iran

² Department of Human Geography, University of Tehran, Tehran, Iran

³ Department of Human Geography, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

In the process of growth, cities gradually lose their effectiveness in relation to new conditions due to their social nature. Urban blight is a dilemma that most cities, especially historic and ancient cities, grapple with it. One of the main problems that the blighted texture create for the cities is housing problems. Urban regeneration as an effective approach against urban blight can be a good solution to change and improve the situation of the city and the quality of the living conditions of its inhabitants. The purpose of this study is to analyze the physical and economic policies of urban regeneration in blighted texture based on housing in Jofreh Mahini neighborhood of Bushehr. The required statistical data were collected using a questionnaire. To analyze the data, one-sample t-tests, confirmatory factor analysis, and structural equations were used. In this study, housing indicators were divided into three general dimensions: quantitative, qualitative, and financial. These three dimensions were studied in two policies of urban regeneration, namely economic policy and physical policy. The factor loads obtained for all indicators in both policies in the standard estimate were above standard, which was acceptable. The situation was acceptable in terms of significant estimation as well. After performing the relevant tests, it was also found that the general situation of both policies and also the general situation of the model were in unfavorable conditions in the model of urban regeneration of housing based in the Jofreh Mahini neighborhood.

کلیدواژه‌ها [English]

• Housing-led Urban Regeneration
• Housing
• Urban Blight
• Jofreh Mahini Neighborhood
• Bushehr

مراجع

1. ابراهیم­زاده، ع.، و ملکی، گ.­ آ. (1391). تحلیلی بر ساماندهی بافت فرسوده شهری. پژوهش­های جغرافیای انسانی، 44(81)، 217-234.
2. باباخانی، م. (1397). تبیین نقش رویکرد توسعه اجتماع مبنا در نوسازی پایدار بافت­های ناکارآمد شهری (نمونه موردی: نوسازی محله تختی شهر تهران- سال های 92-1388) ، نشریه پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 5(32)، 185-196.
3. بناری، س. (1397). تبیین الگوی بازآفرینی فضای سکونتی بافت تاریخی نمونه موردی شهر دهدشت. رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری (گرایش مسکن)، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
4. پوراحمد، ا.، حبیبی، ک.، و کشاورز، م. (1389). سیر تحول مفهوم­شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نو در بافت­های فرسوده شهری. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 1(1)، 72-93.
5. پورزرگر، م. ر. (1394). باز‌زنده‌سازی و احیاء بافت فرسوده با رویکرد حفظ هویت مسکن، نمونه موردی محله جویباره اصفهان. باغ نظر، 12(37)، 42-51.
6. حسین­پور، ر.، بلالی اسکویی، آ.، و کی نژاد، م. ع. (1398). ارزیابی مفاهیم اسلامی طراحی مسکن، با هدف بازآفرینی در مسکن معاصر. فصلنامه پژوهش­های معماری اسلامی، 6(3)، 21-48.
7. حسینی، ع. (1390). امکان­سنجی فضاهای گذران اوقات فراغت با تاکید بر بازآفرینی بافت فرسوده شهری در محله قیطریه. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، تهران: دانشگاه تهران.
8. حسینی، ع.، قضایی، م.، سلطانی، ع.، و عسکری، س. (1393). تحلیلی بر ویژگی‌های اجتماعی- اقتصادی ساکنان مسکن مهر، مطالعه موردی شهرهای شیراز، فیروزآباد، آباده، نورآباد و استهبان. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 6(22)، 67-84.
9. حکمت­نیا، ح.، و موسوی، م. (1385). کاربرد مدل در جغرافیا با تاکید بر برنامه­ریزی شهری و ناحیه ای. یزد: انتشارات علم نوین.
10. حکمت­نیا، ح.، موسوی، م.، و زرافشان، ع. (1384). بررسی و تحلیل شاخص‌های کمی و کیفی مسکن شهر تفت و برنامه‌ریزی آتی آن. جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 3(5)، 150-164.
11. خادم­موخر، ا.، و کوهی­حبیبی، ن. (1396). ارتقاء شاخص­های کیفی مسکن در بافت فرسوده شهری با رویکرد بارآفرینی پایدار شهری. همدان: دومین همایش بین المللی عمران، معماری و شهر سبز پایدار.
12. ربیعی زکی، س. ر. (1395). باز آفرینی شهری مسکن مبنا در سکونتگاه­های غیر رسمی نمونه موردی: محله خط چهار حصار کرج. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، تهران: دانشگاه هنر تهران.
13. رحیمی، ل. و عزیزی، ط. (1396). بررسی ارتباط بین کیفیت کالبدی مسکن و شاخص­های امنیت تصرف در مناطق حاشیه­نشین (مورد­شناسی: محله وکیل­آباد شهر ارومیه). جغرافیا و آمایش شهری – منطقه­ای، 25(4)، 203-222.
14. رفیعی، م. (1383). حق مسکن در ایران: سیاست­های تامین مسکن برای گروه­های خاص. فصلنامه اقتصاد مسکن، 35 و 36، 36-45.
15. رهنما، م. ر. (1388). برنامه­ریزی مناطق مرکزی شهرها (­اصول، مبانی، تئوری ها، تجربیات و تکنیک­ها­). مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
16. سلیمی­یکتا، پ.، دریاباری، س. ج.، و علیپور، س. خ. (1398). بررسی بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده منطقه 12 شهر تهران با تأکید بر رویکرد بازآفرینی. فصلنامه نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، 11(2)، 149 -161.
17. شاهینی­فر، م.، پاهکیده، ا.، چاره­جو، ف.، و خالدیان، ژ. (1399). سنجش میزان مشارکت­های مردمی در نوسازی بافت­های فرسوده شهری (نمونه موردی: بافت قدیم شهر کرمانشاه). فصلنامه آمایش محیط، 13(48)، 153-172.
18. صرافی، م. و رضازاده، س. م. (1396). مروروی بر قواعد و سیاست­های برنامه­ریزی توسعه زمین و مسکن شهری (با تاکید بر نواحی نابسامان و بافت­های فرسوده شهری)، جستارهای شهرسازی، 47، 130-167.
19. لطفی، س. (1390). بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا: تاملی بر بن مایه­های فرهنگی و کنش بازآفرینی. نشریه هنرهای زیبا – معماری و شهرسازی، 3(45)، 49-62.
20. محمدپور، ج. (1396). بازآفرینی شهری با رویکرد احیاء بافت­های فرسوده و بهسازی محیطی در پهنه جنوبی آزادی (­منطقه 9). تهران: همایش چالش­ها و ارائه راهکارهای مدیریت شهری، شهرداری تهران.
21. محمدی، ا. و حسینی، ف. (1394). تحلیل و ارزیابی بافت فرسوده در نقاط شهری منتخب استان کردستان با تأکید بر مشکلات بخش مسکن. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 7(27)، 179-200.
22. مرادی ناصرخانی، ب. (1392). بررسی وضعیت موجود مسکن مهر و ارزیابی امکان اجرای این پروژه در محدوده بافت فرسوده (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه). مطالعات محیطی هفت حصار، ۲(۵)، ۱۲-۵.
23. مرادی، ا.، گلچینی، س. و خضرنژاد، پ. (1397). ارزیابی تطبیقی سیر تحول شاخص­های مسکن نقاط شهری استان کردستان و کشور ایران طی دوره (1390-1345)، فصلنامه برنامه ریزی منطقه­ای، 8(30)، 51-66.
24. معمری، ا.، میرکتولی، ج.، بزی، خ. (1398). ارزیابی و پایش سیاست‌های تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد شهری از منظر شاخص‌های پایداری مسکن (مطالعة موردی: مسکن مهر گرگان)، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهر، 7(4)، 723-741.
25. نعلبندی، م. (1395). بازآفرینی شهری محله راسته کوچه تبریز. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، تبریز: دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
26. نوریان، ف.، و آریانا، ا. (1391). تحلیل چگونگی حمایت قانون از مشارکت عمومی در بازآفرینی شهری؛ مطالعه موردی: میدان عتیق اصفهان. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 17(2)، 15-27.
27. هاشم­زاده قلعه جوق، ف.، ابی­زاده، س.، و علیزاده، ا. ص. (1399). شناسایی و اولویت­بندی مهم­ترین عوامل مؤثر در پیشبرد برنامه­های مدیریت شهری در حوزه بافت فرسوده (مطالعه موردی: شهر ماکو). فصلنامه علمی پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 11(40)، 137-154.

 

28. Albanese, G., Ciani, E., & De Blasio, G. (2021). Anything new in town? The local effects of urban regeneration policies in Italy. Regional Science and Urban Economics, 86, 103623.
29. Amado, M. (2018). Wall-Up: Method for the regeneration of settlements and housing in the Developing World. Sustainable cities and society, 41, 22-34.
30. Capolongo, S., Sdino, L., Dell’Ovo, M., Moioli, R., & Della Torre, S. (2019). How to assess urban regeneration proposals by considering conflicting values. Sustainability, 11(14), 3877.
31. Carnegie, A., & Norris, M. (2015). Strengthening communities, building capacity, combating stigma: exploring the potential of culture-led social housing regeneration. International Journal of Housing Policy, 15(4), 495-508.
32. Couch, C. (1990). Urban renewal: Theory and practice [Chapter 1 covers post-war approoches to the reconstruction of urban areas]. Basingstoke: Macmillan.
33. Cowan, R., & Rogers, L. (2005). The dictionary of urbanism. (Vol. 67). Tisbury: Streetwise Press, Wiltshire, UK.
34. Gibson, M., Thomson, H., Kearns, A., & Petticrew, M. (2011). Understanding the psychosocial impacts of housing type: qualitative evidence from a housing and regeneration intervention. Housing Studies, 26(04), 555-573.
35. Governa, F., & Saccomani, S. (2009). Housing and urban regeneration experiences and critical remarks dealing with Turin. European journal of housing policy, 9(4), 391-410.
36. Hosseini, A., Pourahmad, A., Taeeb, A., Amini, M., & Behvandi, S. (2017). Renewal strategies and neighborhood participation on urban blight. International Journal of Sustainable Built Environment, 6(1), 113-121.
37. Korkmaz, C., & Balaban, O. (2020). Sustainability of urban regeneration in Turkey: Assessing the performance of the North Ankara Urban Regeneration Project. Habitat International, 95, 102081.
38. O'Connor, J., Gu, X., & Lim, M. K. (2020). Creative cities, creative classes and the global modern. City, Culture and Society, 21, 100344.
39. Ozlem, G., (2009). Urban regeneration and increased competitive power: Ankara in an era of globalization. Cities, 26(1), 27-37.
40. Parka, S., & Sohn, D. (2013). The roles of urban design in urban regeneration: case studies of the Housing Market Renewal Pathfinder area in Newcastle, UK. International Journal of Urban Sciences, 17(3), 316-330.
41. Popik, B. (2005). Charm city (summary). The Big Apple. Nicknames of Other Places. –March 25, 2005. URL retrieved on May 5.
42. Pourahmad, A., Hosseini, A., Banaitis, A., Nasiri, H., Banaitienė, N., & Tzeng, G. H. (2015). Combination of fuzzy-AHP and DEMATEL-ANP with GIS in a new hybrid MCDM model used for the selection of the best space for leisure in a blighted urban site. Technological and Economic Development of Economy, 21(5), 773-796.
43. Priemus, H. (2004). Changing urban housing markets in advanced economies. Housing, Theory and Society, 21(1), 2-16.
44. Ruming, K. (2018). Urban regeneration in Australia. New York:
45. Tallon, A. (2010). Urban regeneration in the UK. NewYork: Routledge.
46. Turcu, C. (2012). Local experiences of urban sustainability: researching housing market renewal interventions in three English neighborhoods. Progress in Planning, 78, 101-150.
47. Unsal, B. O. (2015). State-led urban regeneration in Istanbul: Power struggles between interest groups and poor communities. Housing Studies, 30(8), 1299-1316.
48. Vale, L. J. (2018). Cities of stars: urban renewal, public housing regeneration, and the community empowerment possibility of governance constellations. International Journal of Urban Sciences, 22(4), 431-460.
49. Vale, L. J. (2018). Cities of stars: Urban renewal, public housing regeneration, and the community empowerment possibility of governance constellations. International Journal of Urban Sciences, 22(4), 431-460.
50. Wang, H., Zhao, Y., Gao, X., & Gao, B. (2021), Collaborative decision-making for urban regeneration: A literature review and bibliometric analysis. Land Use Policy, 107, 105479.
51. Winston, N. (2009). Urban regeneration for sustainable development: the role of sustainable housing? European Planning Studies, 17(12), 1781-1796.
52. Winston, N. (2010). Regeneration for sustainable communities? Barriers to implementing sustainable housing in urban areas. Sustainable Development, 18(6), 319-330.
53. Zhou, Z. (2017). New urban paradigm beyond the west: investigating the regeneration of urban villages in Guangzhou, China. Journal of Urbanism: International Research on Placemaking and Urban Sustainability, 10(3), 257-274.