تحلیل فضایی رابطه متغیرهای محیطی با فضای سبز در شهر مشهد

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• مرضیه صبوری ¹
• محمدرحیم رهنما ²
• روح الله اسدی ³
• مصطفی امیرفخریان ⁴

¹ دانشجوی دانشگاه فردوسی مشهد

² استاد جغرافیا وبرنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد

³ استادیار جغرافیا برنامه‌ریزی ‌شهری گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد

⁴ استادیار جغرافیا وبرنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد

https://doi.org/10.22067/jgusd.2022.77912.1229

چکیده

شهرها در اثر افزایش نرخ سریع جمعیت با مشکلات زیادی مواجه شده‌اند از جمله کمبود فضای سبز شهری و نقش آن در بهبود قابلیت کیفیت محیط‌زیست شهری. این فضاها که از آن‌ها با عنوان ریه‌های تنفسی شهرها یاد می‌کنند به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کاربری‌های شهری شناخته می‌شوند. با توجه به اهمیت فضای سبز شهری پژوهش حاضر با هدف تحلیل فضایی رابطه متغیرهای محیطی با فضای سبز در شهر مشهد در راستای بهبود قابلیت محیط‌زیست شهری در سال 1399 انجام شده است. روش مطالعه در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از رگرسیون خطی در نرم‌افزار TerrSet به بررسی رابطه بین متغیرها پرداخته است. ازاین‌رو در گام اول پس از دریافت داده‌های غلظتی آلودگی هوا به‌صورت روزانه و اعمال تصحیحات لازم بر روی آن در محیط اکسل میانگین داده‌های سالانه برای هریک از ایستگاه‌ها محاسبه وبا توجه به نقطه‌ای بودن داده‌ها با روش درون‌یابی در GIS نحوه توزیع و پراکنش آلاینده‌ها در قالب نقشه رستری تهیه شد در گام دوم به‌منظور بررسی رابطه هریک از آلاینده‌ها و درجه حرارت با فضای سبز موجود فرمت رستری یکسان، لایه شاخص تفاوت نرمال شده پوشش گیاهی و درجه حرارت سطح زمین برای سال 1399 به‌وسیله تصاویر ماهواره لندست 8 استخراج ومحاسبه گردید. سپس با استفاده از رگرسیون خطی ضریب همبستگی هر یک از آلاینده‌ها (دی‌اکسید نیتروژن، دی‌اکسید گوگرد، ذرات معلق کوچک‌تر از دو ونیم وده میکرون)و دما با فضای سبز سنجیده شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد با وجود رابطه منفی به‌دست‌آمده از ضریب همبستگی میان فضای سبز و آلاینده‌های آلودگی و دما می‌توان گفت فضای سبز نقش مؤثری در کاهش آلودگی هوا در شهر مشهد داشته است.

کلیدواژه‌ها

• فضای سبز
• آلودگی هوا
• دما
• کیفیت محیط زیست
• شهر مشهد

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Spatial analysis of the relationship between environmental variables and green space in Mashhad

نویسندگان [English]

• marzieh sabouri ¹
• Mohammadrahim rahnama ²
• Rouhollah Asadi ³
• Mostafa Amirfakhrian ⁴

¹ Student of Ferdowsi University of Mashhad

² Professor of Geography and Urban Planning, Ferdowsi University of Mashha

³ Assistant Professor of Geography and Urban Planning Ferdowsi University of Mashhad

⁴ Assistant Professor of Geography and Urban Planning, , Ferdowsi University of Mashhad

چکیده [English]

Due to the rapid increase in the population, cities have faced many problems, including the lack of urban green space and its role in improving the quality of the urban environment. These spaces, which are referred to as the breathing lungs of cities, are known as one of the most important urban land uses . Considering the importance of urban green space, the present study was conducted with the aim of spatial analysis of the relationship between environmental variables and green space in Mashhad city in order to improve the capability of the urban environment in 2019. The study method in this research is a descriptive analytical method that has investigated the relationship between variables by using linear regression in TerrSet software, Therefore, in the first step, after receiving air pollution concentration data on a daily basis and applying the necessary corrections to on them, the average annual data for each of the stations was calculated in the Excel environment, and according to the point-wise nature of the data, with the interpolation method in GIS, the distribution and distribution of pollutants was prepared in the form of a map. Then., in order to check the relationship between each of pollutants and temperature with the existing green space of the same raster format, the normalized difference index layer of vegetation cover and ground surface temperature for the year 2019 were extracted by Landsat Eight satellite images, then using linear regression the correlation coefficient of each pollutant (nitrogen dioxide, sulfur dioxide, suspended particles smaller than two and a half microns) and our green space were measured. The results show that despite the negative relationship obtained from the correlation coefficient between green spaces, pollutants and temperature, it can be said that green spaces have played an effective role in reducing pollution in Mashhad.

کلیدواژه‌ها [English]

• Green spasce
• air pollution
• temperatureN
• Quality of environment
• Mashhad city