ارزیابی محدوده‌های مسکن مهر براساس عوامل پایداری (مطالعه‌موردی: مسکن مهر تعاونی‌ساز، صنعتی‌ساز و خودساز شهر سمنان)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• صابر محمدپور ¹
• بنیامین حسن زاده باغی ²
• سحر نظری ²

¹ دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

² کارشناس ارشد شهرسازی- برنامه‌ریزی شهری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

https://doi.org/10.22067/jgusd.2022.77358.1211

چکیده

امروزه تجربه پروژه­های مسکن مهر در شهرهای ایران به یکی از چالش­های برنامه­ریزی شهری تبدیل شده­ و نشان داده­است که توجه به نیازهای ساکنین آن در محیط­های سکونتی از مهمترین نیازهای هر مسکنی بشمار می­آید و با تحقق این مهم می­­توان پایداری را در این نوع مساکن ارتقاء داد تا رضایتمندی ساکنین افزایش یابد. این پژوهش به دنبال ارزیابی سه محدوده مسکن مهر تعاونی­ساز، صنعتی­ساز و خودساز شهر سمنان براساس عوامل پایداری مسکن است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. ابزار جمع­آوری داده­ها براساس مطالعات کتابخانه­ای و پیمایشی و در قالب توزیع 360 پرسشنامه بصورت تصادفی ساده بوده­است. نتایج آزمون فریدمن نشان داد که ساکنین از معیار کالبدی و زیباشناختی به ترتیب بیشترین و کمترین رضایتمندی را داشته­اند. در سطح شاخص­ها نیز شاخص­های «تأمین کافی امکانات پارکینگ وسایل نقلیه» و «تاسیسات و تجهیزات کارآمد»، بیشترین و شاخص­های­ «چشم اندازهای قابل رویت» و «دسترسی به فضای سبز مناسب» کمترین رضایتمندی را کسب کردند. نتایج معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی بیانگر بیشترین میزان تاثیرگذاری معیار کالبدی در کل محدوده و همچنین در محدوده­­های تعاونی­ساز و خودساز و معیار اجتماعی در محدوده صنعتی­ساز است. نتایج روش­های­ مرک و ایداس جهت وزندهی و رتبه­بندی سه محدوده نشان داده­است که مسکن مهر خودساز، نسبتا پایدار و مساکن مهر تعاونی­ساز و صنعتی­ساز به ترتیب دارای پایداری کم و عدم پایداری هستند. این نتایج می­تواند به برنامه­ریزان حوزه مسکن و مدیران شهری جهت بهبود پایداری مسکن مهر شهر سمنان در راستای ارتقای رضایتمندی ساکنین کمک کند.

کلیدواژه‌ها

• پایداری
• سمنان
• روش ایداس
• روش مرک
• مسکن مهر

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Mehr Housing Areas based on Stability Factors (Case Study: Cooperative-Built, Industry-Built and Self-Built Mehr Houses in Semnan City)

نویسندگان [English]

• Saber Mohammadpour ¹
• Benyamin Hasanzade Baghi ²
• Sahar Nazari ²

¹ Ph.D., Associate Professor, Department of Urban Planning, Faculty of Art and Architecture, University of Guilan, Guilan, Iran

² Master of Urban Planning, Faculty of Art and Architecture , University of Guilan, Guilan, Iran.

چکیده [English]

Extended Abstract

Introduction

This research is applied and descriptive-analytical. Library and field studies were the tools with the help of which the required data were obtained. At first, library studies contributed to design a questionnaire including five criteria and 28 indicators affecting the stability of housing to evaluate the areas of Mehr Housing. The five-point Likert questionnaires were distributed among the residents of Mehr Housing in Semnan and their opinions were asked. Then, to analyze the data, SPSS software and Friedman's test was used to rank the criteria and indicators of housing stability. Smart PLS3 software and the partial least square method were also used to examine the factors influencing housing stability in the studied areas. Moreover, EXCEL was used to formulate MEREC and EDAS methods, respectively for weighting the stability factors and ranking the triple ranges of Mehr Housing. The statistical population includes all residents of Mehr housing areas (cooperative-built, industry-built and self-built). The size of the statistical sample in each area was estimated to be 120 people using Cohen's method. Totally, 360 questionnaires were randomly distributed among the residents of Mehr houses. Cronbach's alpha for the questions in the questionnaire was 0.89, which shows that the questionnaire has good reliability and validity.

Method

This research is applied and descriptive-analytical. Library and field studies were the tools with the help of which the necessary data was collected. At first, library studies helped to design a questionnaire including five criteria and 28 indicators (affecting the stability of housing) to evaluate the areas of Mehr housing. This five-point Likert questionnaire was distributed among the residents of Mehr housing in Semnan and their opinions were asked. In the next step, for analyzing the data, SPSS software and Friedman's test were used to rank the criteria and indicators of housing stability. Smart PLS3 software and the partial least square method were also used to identify the factors influencing housing stability in the studied areas. Moreover, EXCEL was used to formulate MEREC and EDAS methods, respectively, for weighting the stability factors and ranking the three areas of Mehr housing. The statistical population included all residents of Mehr housing areas (cooperative-built, industry-built, and self-built). The size of the statistical sample for each area was determined to be 120 people using Cohen's method. Therefor, 360 questionnaires were randomly distributed among the residents of Mehr houses. Cronbach's alpha for the questionnaire was 0.89, indicating suitability of the reliability and validity of the questionnaire.

Results

The results of Friedman's test showed that the "physical", "economic", "social", "biological-environmental", and "aesthetic" criteria hold the first to fifth ranks, respectively. The results showed that in the three areas of Mehr housing, the physical criterion was the most satisfactory because it met the needs of the residents well. According to the opinions of the residents, "esthetic" issues obtained lowest level of satisfaction. The reason is that design and aesthetic issues have not been considered significant in building Mehr houses.
Among the indicators, "enough vehicle parking facilities", "efficient facilities and equipment" and "cleanliness of the residential environment", respectively, received the highest rating of satisfaction among the residents. The indicators "visible views", "access to suitable green spaces" and "existence of recreational places" also received the lowest rating and satisfaction, respectively. This indicates the low level of stability of these indicators. The path coefficients of the variables in the structural equations method with the partial least squares approach showed that in all areas of Mehr housing, the "physical" and "economic" criteria are the most and least important criteria, respectively. Cooperative0built and self-built housings have similar conditions. On the other hand, in the Mehr industry-built housing, the "social" criterion has the greatest impact on housing stability. The results of the MEREC and EDAS methods showed that the Mehr self-build housing holds the highest rank in terms of stability and that these housings are relatively stable. Mehr cooperative-built housing and industry-built houses were ranked the second (low stability) and the third (non-stability).

Discussion and Conclusion

Housing is an important issue for low-income people. Moreover, housing and its stability are important for people, governments, and city officials. In the programs related to Mehr housing projects for low-income people, more attention is paid to economic affairs, and this issue has caused the residents' need for living in a desirable environment to be forgotten. Stable housing is the kind of housing that is low-cost, low-consuming, and safe, and also considers economic, social, and environmental sustainability. However, in for constructing Mehr houses only the financial power of low-income people has been taken into consideration. This study tried to review stable housing approach, to assess the physical aspect of housing, and explore other aspects of stability. The ultimate goal was to explore the success of Mehr houses from the point of view of their residents. The results showed that in terms of stability factors, the respondents were satisfied with self-built Mehr houses than other housing areas. This showed that Mehr housing project and its relative stability have been successful. On the contrary, the dissatisfactions with the cooperative-built and industry-built Mehr houses showed that the managers of Semnan should attempt to include the citizens’ opinions and their participation in urban planning. This way, the problems of the houses will be solved, because not paying attention to the economic, aesthetic, and environmental demands will result in the dissatisfaction of the residents. The results of this study will help the planners of housing and urban managers to increase the stability of the residential environment of Mahr houses and meet the needs of the residents to increase their satisfaction. The final goal can be to avoid past mistakes in the implementation of such plans.

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Mehr Housing
• Stability
• Semnan
• MEREC Method
• EDAS Method

مراجع

1. اجزاء شکوهی، م.، و ارفعی، ج. (۱۳۹۴). بررسی میزان رضایتمندی ساکنان از مسکن مهر بجستان. فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، ۶(۲۲)، ۴۲-۳۳.
2. احمدی، پ.، و چاره­جو، ف. (1399). بررسی میزان رضایتمندی ساکنان مسکن مهر از کیفیت سکونتی آن با رویکردی ویژه به شاخص‌های مسکن پایدار نمونة­موردی: مسکن مهر شهرک بهاران. برنامه­ریزی فضایی، 11(1)، 178-151.
3. بزرگر، ص.، و قربانی، ع. (۱۳۹۸). واکاوی رضایتمندی پروژه مسکن مهر از منظر پایداری اجتماعی نمونه مطالعاتی: مسکن مهر شهر گرگان. جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، ۸(۱).
4. پیری، ف.، ملکی، س.، و عابدی، ز. (1400). شناسایی عوامل مؤثر بر زیست پذیری شهری با رویکرد مدلسازی ساختاری – تفسیریISM (نمونه موردی: شهر ایلام). جغرافیا وتوسعه ناحیه­ای، 19(1)، 87-53.
5. جافری، رح.،، موسوی، م.، و مصیب­زاده، ع. (1398). سنجش عوامل مؤثر بر رضایتمندی از مساکن گروه­های کم­درآمد شهری (مطالعۀ­موردی: مسکن مهر شهرضا). جغرافیای اجتماعی شهری، 6(2)، 186-169.
6. خلیلی، ا.، نورالهی، ح.، رشیدی، ن.، و رحمانی، م. (۱۳۹۴). ارزیابی سیاست های مسکن مهر در ایران و ارایه راهکارهایی جهت بهبود آن. مطالعات شهری، 4(۱۳)، 92-83.
7. دبیری، ف.، خلعتبری، ی.، و زارعی، س. (1395). دست‌یابی به توسعه پایدار از منظر حقوق بین الملل محیط زیست. انسان و محیط زیست، 16(1)، 73-63.
8. درکوش، س. ع. (۱۳۹۴). درآمدی به اقتصاد شهری. تهران: مرکز نشردانشگاهی.
9. رضایی خبوشان، ر.، و نعمتی مهر، م. (1399). برنامه‌‌ریزی فضایی ارتقای کیفیت محیط مسکونی مبتنی بر نتایج ارزیابی رضایت‌‌مندی ساکنان مورد پژوهش: مسکن مهر شهر جدید پردیس. صفه، 31(3)، 96-79.
10. رضایی، م. ر.، و کمائی زاده، ی. (1392). ارزیابی میزان رضایت مندی ساکنان از مجتمع های مسکن مهر (مطالعه موردی: سایت مسکن مهر فاطمیه شهر یزد). مطالعات شهری، 2(5)، 25-13.
11. رنجبر، ز.، شکری فیروزجاه، پ.، و جانباز قبادی، غ. (1400). سنجش میزان تاب‌آوری شهرهای ساحلی با تأکید بر نقش گردشگری نمونه موردی: شهرهای ساحلی غرب استان مازندران. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۲۱(۶۲)، ۴۱۲-۳۸۳.
12. زیاری، ک. ا.، آروین، م.، و فرهادی­خواه، ح. (1396). ارزیابی وضعیت شاخص‌های مسکن گزینی در شهر (نمونه موردی: شهر اهواز). مطالعات مدیریت شهری، 9(30)، 63-49.
13. سرتیپی­پور، م. (۱۳۸۹). ارزیابی و تحلیل مسکن روستایی استان سیستان و بلوچستان و پیشنهاد جهت گیری آتی. جغرافیا (فصلنامه علمی ـ پژوهشی انجمن جغرافیای ایران)، 8(۲۷)، 135-96.
14. فرهادی، ر.، و همتی گرشاسب، س. (1396). مکان­گزینی مسکن اجتماعی (مطالعۀ­موردی: مسکن مهر شهر کازرون). فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای اجتماعی شهری، 4(2)، 101-87.
15. محمدی دوست، س. س.، خانی­زاده، م. ع.، و نمازیان، ف. (1397). سنجش میزان رضایت‌مندی از مسکن مهر با تأکید بر ابعاد پایداری اجتماعی (مطالعه­موردی: مسکن مهر شهر یاسوج). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی. 13(1)، 266-251.
16. مرادی اهری، ع. ر. (۱۳۹۴). رتبه­بندی معیارهای مسکن پایدار با استفاده از روش ANP. کنفرانس بین المللی مدیریت و علوم اجتماعی، قزوین.
17. مسعودی­راد، م.، ابراهیم­زاده، ع.، و رفیعیان، م. (1394). سنجش پایداری مسکن در سیاست­های مسکن اجتماعی ایران (مطالعه­موردی: مسکن استیجاری هزار دستگاه شهر خرم­آباد). پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، 3(4)، 465-447.
18. ملک افضلی، ع. ­ا.، و قاسم شریفی، ت. (1398). ارزیابی رضایتمندی مسکن مهر براساس شاخص­ها و اصول مسکن اجتماعی (موردپژوهی: شهرجدیدپرند، شهرجدیدپردیس). جغرافیا و روابط انسانی، 2(1)، 94-72.
19. ملکی، س.، حسینی، س. ر.، ویسی، ا. ، و مختاری، ص. (1394). سنجش رضایت‌مندی شهروندان از کیفیت سکونتی طرح مسکن مهر مطالعه موردی: شیرین شهر اهواز. فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 6(23)، 168-155.
20. نورائی، هـ.، و کهن، ف. (1397). ارزیابی طرح مسکن مهر به لحاظ معیارهای کمی و کیفی مسکنِ مناسب (مطالعه موردی: مسکن مهر شهرضا).فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، 9(35)، 138-123.
21. نوری، م. ج.، و اسدپور، ک. (1395). تبیین عوامل مؤثر بر میزان رضایتمندی ساکنان مسکن مهر از وضعیت سکونت (مطالعه­موردی: شهر دهاقان). فصلنامه مطالعات شهری، 5(18)، 76-63.
22. وکیلی­نژاد، ر.، و دانشمند، س. (1400). ارزیابی تعامل محورهای سه‌گانه پایداری در ساماندهی فضای شهری (نمونه­موردی: رودخانه خشک شیراز). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 9(1)، 92-77.
23. یزدانی، م. ح.، سلمانی، هـ.، و پاشازاده، ا. (۱۳۹5). بررسی رضایتمندی ساکنان مجتمع­های مسکن مهر(مطالعه موردی؛ مجتمع­های مسکن مهر اوشیب و مهر ولایت بابل). جغرافیا و توسعه، 15(۴۷)، 270-253.
24. یزدانی، م. ح.، سلیمانی­مقدم، ه.، پاشازاده، ا.، و زادولی ف. (1400). سنجش و رتبه‌بندی رضایت شهروندان از پایداری مسکن قابل استطاعت (نمونه موردی: مناطق پنج‌گانه شهر اردبیل). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 27-1.

 

25. Aalbers, M. B. (2017). The variegated financialization of housing. International journal of urban and regional research, 41(4), 542-554.
26. Coscia, C., Mukerjee, S., Palmieri, B. L., & Quintanal Rivacoba, C. (2020). Enhancing the sustainability of social housing policies through the social impact approach: Innovative perspectives form a “Paris Affordable Housing Challenge” project in France. Sustainability, 12(23), 9903.
27. Ezennia, I. S., & Hoskara, S. O. (2019). Exploring the severity of factors influencing sustainable affordable housing choice: evidence from Abuja, Nigeria. Sustainability, 11(20), 5792.
28. Ganiyu, B. O., Fapohunda, J. A., & Haldenwang, R. (2015, December). Construction approaches to enhance sustainability in affordable housing in developing countries. In 2015 World Congress on Sustainable Technologies (WCST)(pp. 101-107). IEEE.
29. Ghasemi, M., & Ozay, N. (2018). A discussion on affordable housing projects; case study Mehr Housing, Iran. Journal of Contemporary Urban Affairs, 2(3), 137-145.
30. Gonçalves, D. K. D. O., Masiero, É., Bragança, L., & Kakuda, F. M. (2020). Qualitative and quantitative assessment of urban sustainability in social housing using the casa azul label and SBTool Urban in Brazil. Applied Sciences, 10(18), 6246.
31. Hanif, F., Shamshir, M., & Alwi, K. K. (2020). House finance for low income groups in Pakistan. Independent Journal of Management & Production, 11(4), 1394-1418.
32. Huang, Z., & Du, X. (2015). Assessment and determinants of residential satisfaction with public housing in Hangzhou, China. Habitat International, 47, 218-230.
33. Karji, A., Woldesenbet, A., Khanzadi, M., & Tafazzoli, M. (2019). Assessment of social sustainability indicators in mass housing construction: a case study of Mehr housing project. Sustainable Cities and Society, 50, 101697.
34. Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Olfat, L., & Turskis, Z. (2015). Multi-criteria inventory classification using a new method of evaluation based on distance from average solution (EDAS). Informatica, 26(3), 435-451.
35. Keshavarz-Ghorabaee, M., Amiri, M., Zavadskas, E. K., Turskis, Z., & Antucheviciene, J. (2021). Determination of objective weights using a new method based on the removal effects of criteria (MEREC). Symmetry, 13(4), 525.
36. Marzouk, M., & Azab, S. (2017). Analyzing sustainability in low-income housing projects using system dynamics. Energy and Buildings, 134, 143-153.
37. Mishra, A. K. (2019). Housing needs fulfillment for low-income group. International Journal on Livable Space, 4(2), 40-47.
38. Mohit, M. A., & Azim, M. (2012). Assessment of residential satisfaction with public housing in Hulhumale’, Maldives. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 50, 756-770.
39. Palestinian Central Bureau of Statistics. (2020). Sustainable Housing Development in Palestine 2007- 2017, Ramallah - Palestine.
40. Perrucci, D. V., Vazquez, B. A., & Aktas, C. B. (2016). Sustainable temporary housing: Global trends and outlook. Procedia Engineering, 145, 327-332.
41. Rameli, N., Salleh, D., & Ismail, M. (2017). Homeownership affordability of low income Group in Kuala Lumpur. Advances in Social Sciences Research Journal, 4(3), 215-227.
42. Saidu, A. I., & Yeom, C. (2020). Success criteria evaluation for a sustainable and affordable housing model: a case for improving household welfare in Nigeria Cities. Sustainability, 12(2), 656.
43. Shah, S., & Mishra, A. K. (2018). Review on global practice of housing demand fulfillment for low income group people. NOLEGEIN Journal of Business Ethics, Ethos & CSR, 1(2), 5-16.
44. Shalbolova, U., Chikibayeva, Z., Yegemberdiyeva, S., & Kim, Y. (2020). Housing and communal services as a factor of the urban sustainability. In E3S Web of Conferences(Vol. 208, p. 04013). EDP Sciences.
45. Sulaiman, F. C., Hasan, R., & Jamaluddin, E. R. (2016). Users’ perception of public low income housing management in Kuala Lumpur. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 234, 326-335.
46. Winston, N. (2022). Sustainable community development: Integrating social and environmental sustainability for sustainable housing and communities. Sustainable Development, 30(1), 191-202.
47. Wu, G., Duan, K., Zuo, J., Zhao, X., & Tang, D. (2017). Integrated sustainability assessment of public rental housing community based on a hybrid method of AHP-entropy weight and cloud model. Sustainability, 9(4), 603.