ارزیابی محدوده‌های مسکن مهر براساس عوامل پایداری (مطالعه‌موردی: مسکن مهر تعاونی‌ساز، صنعتی‌ساز و خودساز شهر سمنان)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• صابر محمدپور ¹
• بنیامین حسن زاده باغی ²
• سحر نظری ²

¹ دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

² کارشناس ارشد شهرسازی- برنامه‌ریزی شهری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

https://doi.org/10.22067/jgusd.2022.77358.1211

چکیده

امروزه تجربه پروژه­های مسکن مهر در شهرهای ایران به یکی از چالش­های برنامه­ریزی شهری تبدیل شده­ و نشان داده­است که توجه به نیازهای ساکنین آن در محیط­های سکونتی از مهمترین نیازهای هر مسکنی بشمار می­آید و با تحقق این مهم می­­توان پایداری را در این نوع مساکن ارتقاء داد تا رضایتمندی ساکنین افزایش یابد. این پژوهش به دنبال ارزیابی سه محدوده مسکن مهر تعاونی­ساز، صنعتی­ساز و خودساز شهر سمنان براساس عوامل پایداری مسکن است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. ابزار جمع­آوری داده­ها براساس مطالعات کتابخانه­ای و پیمایشی و در قالب توزیع 360 پرسشنامه بصورت تصادفی ساده بوده­است. نتایج آزمون فریدمن نشان داد که ساکنین از معیار کالبدی و زیباشناختی به ترتیب بیشترین و کمترین رضایتمندی را داشته­اند. در سطح شاخص­ها نیز شاخص­های «تأمین کافی امکانات پارکینگ وسایل نقلیه» و «تاسیسات و تجهیزات کارآمد»، بیشترین و شاخص­های­ «چشم اندازهای قابل رویت» و «دسترسی به فضای سبز مناسب» کمترین رضایتمندی را کسب کردند. نتایج معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی بیانگر بیشترین میزان تاثیرگذاری معیار کالبدی در کل محدوده و همچنین در محدوده­­های تعاونی­ساز و خودساز و معیار اجتماعی در محدوده صنعتی­ساز است. نتایج روش­های­ مرک و ایداس جهت وزندهی و رتبه­بندی سه محدوده نشان داده­است که مسکن مهر خودساز، نسبتا پایدار و مساکن مهر تعاونی­ساز و صنعتی­ساز به ترتیب دارای پایداری کم و عدم پایداری هستند. این نتایج می­تواند به برنامه­ریزان حوزه مسکن و مدیران شهری جهت بهبود پایداری مسکن مهر شهر سمنان در راستای ارتقای رضایتمندی ساکنین کمک کند.

کلیدواژه‌ها

• پایداری
• سمنان
• روش ایداس
• روش مرک
• مسکن مهر

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Maskan-e-Mehr areas based on sustainability factors (Case study: Maskan-e-Mehrs of Ta’vonisaz, Sana’tisaz and Khodsaz in City of Semnan)

نویسندگان [English]

• Saber Mohammadpour ¹
• Benyamin Hasanzade Baghi ²
• Sahar Nazari ²

¹ Ph.D., Associate Professor, Department of Urban Planning, Faculty of Art and Architecture, University of Guilan, Guilan, Iran

² Master of Urban Planning, Faculty of Art and Architecture , University of Guilan, Guilan, Iran.

چکیده [English]

Today, the experience of Maskan-e-Mehr projects in Iranian cities has become one of the challenges of urban planning and has shown that paying attention to the needs of its residents in residential environments is one of the most important needs of any housing. In this case, the sustainability of this type of housing can be improved to increase residents' satisfaction. This research seeks to evaluate the level of sustainability in the three Maskan-e-Mehr areas of  Ta’vonisaz, Sana’ti and Khodsaz in Semnan. The research method is descriptive-analytical and applied in terms of purpose. The data collection tool is based on library and survey studies and And 360 questionnaires were distributed by a simple random method.The results of Friedman's test showed that the highest and lowest satisfaction of residents is related to physical and aesthetic criteria, respectively. At the index level, the indicators of "adequate provision of vehicle parking facilities" and "efficient facilities and equipment" received the most satisfaction, and the indicators of "visible views" and "access to appropriate green space" received the least satisfaction. The results of the structural equations with the partial least squares approach show that the physical criterion has the most influence in all areas, as well as in the Ta’vonisaz and Khodsaz areas, and the social criterion has the most influence in the Sana’tisaz area.The results of Merec and Edas methods for weighting and ranking three areas showed that Maskan-e-Mehr of Khodsaz is relatively stable, and Maskan-e-Mehrs of Ta’vonisaz, Sana’tisaz have low and no stability, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

• maskan-e-mehr
• Sustainability
• Semnan
• Merec method
• Edas method

مراجع

1. اجزاء شکوهی، م.، و ارفعی، ج. (۱۳۹۴). بررسی میزان رضایتمندی ساکنان از مسکن مهر بجستان. فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، ۶(۲۲)، ۴۲-۳۳.
2. احمدی، پ.، و چاره­جو، ف. (1399). بررسی میزان رضایتمندی ساکنان مسکن مهر از کیفیت سکونتی آن با رویکردی ویژه به شاخص‌های مسکن پایدار نمونة­موردی: مسکن مهر شهرک بهاران. برنامه­ریزی فضایی، 11(1)، 178-151.
3. بزرگر، ص.، و قربانی، ع. (۱۳۹۸). واکاوی رضایتمندی پروژه مسکن مهر از منظر پایداری اجتماعی نمونه مطالعاتی: مسکن مهر شهر گرگان. جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، ۸(۱).
4. پیری، ف.، ملکی، س.، و عابدی، ز. (1400). شناسایی عوامل مؤثر بر زیست پذیری شهری با رویکرد مدلسازی ساختاری – تفسیریISM (نمونه موردی: شهر ایلام). جغرافیا وتوسعه ناحیه­ای، 19(1)، 87-53.
5. جافری، رح.،، موسوی، م.، و مصیب­زاده، ع. (1398). سنجش عوامل مؤثر بر رضایتمندی از مساکن گروه­های کم­درآمد شهری (مطالعۀ­موردی: مسکن مهر شهرضا). جغرافیای اجتماعی شهری، 6(2)، 186-169.
6. خلیلی، ا.، نورالهی، ح.، رشیدی، ن.، و رحمانی، م. (۱۳۹۴). ارزیابی سیاست های مسکن مهر در ایران و ارایه راهکارهایی جهت بهبود آن. مطالعات شهری، 4(۱۳)، 92-83.
7. دبیری، ف.، خلعتبری، ی.، و زارعی، س. (1395). دست‌یابی به توسعه پایدار از منظر حقوق بین الملل محیط زیست. انسان و محیط زیست، 16(1)، 73-63.
8. درکوش، س. ع. (۱۳۹۴). درآمدی به اقتصاد شهری. تهران: مرکز نشردانشگاهی.
9. رضایی خبوشان، ر.، و نعمتی مهر، م. (1399). برنامه‌‌ریزی فضایی ارتقای کیفیت محیط مسکونی مبتنی بر نتایج ارزیابی رضایت‌‌مندی ساکنان مورد پژوهش: مسکن مهر شهر جدید پردیس. صفه، 31(3)، 96-79.
10. رضایی، م. ر.، و کمائی زاده، ی. (1392). ارزیابی میزان رضایت مندی ساکنان از مجتمع های مسکن مهر (مطالعه موردی: سایت مسکن مهر فاطمیه شهر یزد). مطالعات شهری، 2(5)، 25-13.
11. رنجبر، ز.، شکری فیروزجاه، پ.، و جانباز قبادی، غ. (1400). سنجش میزان تاب‌آوری شهرهای ساحلی با تأکید بر نقش گردشگری نمونه موردی: شهرهای ساحلی غرب استان مازندران. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۲۱(۶۲)، ۴۱۲-۳۸۳.
12. زیاری، ک. ا.، آروین، م.، و فرهادی­خواه، ح. (1396). ارزیابی وضعیت شاخص‌های مسکن گزینی در شهر (نمونه موردی: شهر اهواز). مطالعات مدیریت شهری، 9(30)، 63-49.
13. سرتیپی­پور، م. (۱۳۸۹). ارزیابی و تحلیل مسکن روستایی استان سیستان و بلوچستان و پیشنهاد جهت گیری آتی. جغرافیا (فصلنامه علمی ـ پژوهشی انجمن جغرافیای ایران)، 8(۲۷)، 135-96.
14. فرهادی، ر.، و همتی گرشاسب، س. (1396). مکان­گزینی مسکن اجتماعی (مطالعۀ­موردی: مسکن مهر شهر کازرون). فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای اجتماعی شهری، 4(2)، 101-87.
15. محمدی دوست، س. س.، خانی­زاده، م. ع.، و نمازیان، ف. (1397). سنجش میزان رضایت‌مندی از مسکن مهر با تأکید بر ابعاد پایداری اجتماعی (مطالعه­موردی: مسکن مهر شهر یاسوج). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی. 13(1)، 266-251.
16. مرادی اهری، ع. ر. (۱۳۹۴). رتبه­بندی معیارهای مسکن پایدار با استفاده از روش ANP. کنفرانس بین المللی مدیریت و علوم اجتماعی، قزوین.
17. مسعودی­راد، م.، ابراهیم­زاده، ع.، و رفیعیان، م. (1394). سنجش پایداری مسکن در سیاست­های مسکن اجتماعی ایران (مطالعه­موردی: مسکن استیجاری هزار دستگاه شهر خرم­آباد). پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، 3(4)، 465-447.
18. ملک افضلی، ع. ­ا.، و قاسم شریفی، ت. (1398). ارزیابی رضایتمندی مسکن مهر براساس شاخص­ها و اصول مسکن اجتماعی (موردپژوهی: شهرجدیدپرند، شهرجدیدپردیس). جغرافیا و روابط انسانی، 2(1)، 94-72.
19. ملکی، س.، حسینی، س. ر.، ویسی، ا. ، و مختاری، ص. (1394). سنجش رضایت‌مندی شهروندان از کیفیت سکونتی طرح مسکن مهر مطالعه موردی: شیرین شهر اهواز. فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 6(23)، 168-155.
20. نورائی، هـ.، و کهن، ف. (1397). ارزیابی طرح مسکن مهر به لحاظ معیارهای کمی و کیفی مسکنِ مناسب (مطالعه موردی: مسکن مهر شهرضا).فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، 9(35)، 138-123.
21. نوری، م. ج.، و اسدپور، ک. (1395). تبیین عوامل مؤثر بر میزان رضایتمندی ساکنان مسکن مهر از وضعیت سکونت (مطالعه­موردی: شهر دهاقان). فصلنامه مطالعات شهری، 5(18)، 76-63.
22. وکیلی­نژاد، ر.، و دانشمند، س. (1400). ارزیابی تعامل محورهای سه‌گانه پایداری در ساماندهی فضای شهری (نمونه­موردی: رودخانه خشک شیراز). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 9(1)، 92-77.
23. یزدانی، م. ح.، سلمانی، هـ.، و پاشازاده، ا. (۱۳۹5). بررسی رضایتمندی ساکنان مجتمع­های مسکن مهر(مطالعه موردی؛ مجتمع­های مسکن مهر اوشیب و مهر ولایت بابل). جغرافیا و توسعه، 15(۴۷)، 270-253.
24. یزدانی، م. ح.، سلیمانی­مقدم، ه.، پاشازاده، ا.، و زادولی ف. (1400). سنجش و رتبه‌بندی رضایت شهروندان از پایداری مسکن قابل استطاعت (نمونه موردی: مناطق پنج‌گانه شهر اردبیل). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 27-1.

 

25. Aalbers, M. B. (2017). The variegated financialization of housing. International journal of urban and regional research, 41(4), 542-554.
26. Coscia, C., Mukerjee, S., Palmieri, B. L., & Quintanal Rivacoba, C. (2020). Enhancing the sustainability of social housing policies through the social impact approach: Innovative perspectives form a “Paris Affordable Housing Challenge” project in France. Sustainability, 12(23), 9903.
27. Ezennia, I. S., & Hoskara, S. O. (2019). Exploring the severity of factors influencing sustainable affordable housing choice: evidence from Abuja, Nigeria. Sustainability, 11(20), 5792.
28. Ganiyu, B. O., Fapohunda, J. A., & Haldenwang, R. (2015, December). Construction approaches to enhance sustainability in affordable housing in developing countries. In 2015 World Congress on Sustainable Technologies (WCST)(pp. 101-107). IEEE.
29. Ghasemi, M., & Ozay, N. (2018). A discussion on affordable housing projects; case study Mehr Housing, Iran. Journal of Contemporary Urban Affairs, 2(3), 137-145.
30. Gonçalves, D. K. D. O., Masiero, É., Bragança, L., & Kakuda, F. M. (2020). Qualitative and quantitative assessment of urban sustainability in social housing using the casa azul label and SBTool Urban in Brazil. Applied Sciences, 10(18), 6246.
31. Hanif, F., Shamshir, M., & Alwi, K. K. (2020). House finance for low income groups in Pakistan. Independent Journal of Management & Production, 11(4), 1394-1418.
32. Huang, Z., & Du, X. (2015). Assessment and determinants of residential satisfaction with public housing in Hangzhou, China. Habitat International, 47, 218-230.
33. Karji, A., Woldesenbet, A., Khanzadi, M., & Tafazzoli, M. (2019). Assessment of social sustainability indicators in mass housing construction: a case study of Mehr housing project. Sustainable Cities and Society, 50, 101697.
34. Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Olfat, L., & Turskis, Z. (2015). Multi-criteria inventory classification using a new method of evaluation based on distance from average solution (EDAS). Informatica, 26(3), 435-451.
35. Keshavarz-Ghorabaee, M., Amiri, M., Zavadskas, E. K., Turskis, Z., & Antucheviciene, J. (2021). Determination of objective weights using a new method based on the removal effects of criteria (MEREC). Symmetry, 13(4), 525.
36. Marzouk, M., & Azab, S. (2017). Analyzing sustainability in low-income housing projects using system dynamics. Energy and Buildings, 134, 143-153.
37. Mishra, A. K. (2019). Housing needs fulfillment for low-income group. International Journal on Livable Space, 4(2), 40-47.
38. Mohit, M. A., & Azim, M. (2012). Assessment of residential satisfaction with public housing in Hulhumale’, Maldives. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 50, 756-770.
39. Palestinian Central Bureau of Statistics. (2020). Sustainable Housing Development in Palestine 2007- 2017, Ramallah - Palestine.
40. Perrucci, D. V., Vazquez, B. A., & Aktas, C. B. (2016). Sustainable temporary housing: Global trends and outlook. Procedia Engineering, 145, 327-332.
41. Rameli, N., Salleh, D., & Ismail, M. (2017). Homeownership affordability of low income Group in Kuala Lumpur. Advances in Social Sciences Research Journal, 4(3), 215-227.
42. Saidu, A. I., & Yeom, C. (2020). Success criteria evaluation for a sustainable and affordable housing model: a case for improving household welfare in Nigeria Cities. Sustainability, 12(2), 656.
43. Shah, S., & Mishra, A. K. (2018). Review on global practice of housing demand fulfillment for low income group people. NOLEGEIN Journal of Business Ethics, Ethos & CSR, 1(2), 5-16.
44. Shalbolova, U., Chikibayeva, Z., Yegemberdiyeva, S., & Kim, Y. (2020). Housing and communal services as a factor of the urban sustainability. In E3S Web of Conferences(Vol. 208, p. 04013). EDP Sciences.
45. Sulaiman, F. C., Hasan, R., & Jamaluddin, E. R. (2016). Users’ perception of public low income housing management in Kuala Lumpur. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 234, 326-335.
46. Winston, N. (2022). Sustainable community development: Integrating social and environmental sustainability for sustainable housing and communities. Sustainable Development, 30(1), 191-202.
47. Wu, G., Duan, K., Zuo, J., Zhao, X., & Tang, D. (2017). Integrated sustainability assessment of public rental housing community based on a hybrid method of AHP-entropy weight and cloud model. Sustainability, 9(4), 603.