تأثیر حکمروایی خوب شهری در ارتقاء خدمات رسانی به سکونتگاه های غیر رسمی نمونه موردی (محله شهید رجائی مشهد)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• مهدی صفری ¹
• کتایون علیزاده ²
• حمید جعفری ²

¹ دانشجوی دکتر ی جغرافیا و برنامه ریزی شهری،‌ گروه جغرافیا ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

² دانشیار گروه جغرافیا، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

https://doi.org/10.22067/jgusd.2023.84963.1355

چکیده

یکی از وظایف مدیران شهری تأمین خدمات مورد نیاز شهروندان در سطح شهر و ارتقاء این خدمات در مناطق مختلف شهری است. از جمله مناطق شهری که دارای کمترین امکانات رفاهی و خدماتی هستند ،مناطق حاشیه نشین شهرها می باشند. یکی از رویکردهای اخیر در زمینه مدیریت شهری که رفاه عموم شهروندان را در نظر دارد ، حکمروایی خوب شهری می باشد. بر این اساس هدف پژوهش حاضر ارائه راهکارهایی برای ارتقاء خدمات در بخش تجهیزات شهری (مراکز پلیس و ایستگاه های آتش نشانی) بر اساس حکمروایی خوب شهری در محله شهید رجائی مشهد است. روش اصلی پژوهش توصیفی – تحلیلی می باشد. جامعه  آماری شهروندان محله شهید رجائی مشهد می باشند. که حجم نمونه بر اساس بلوک های آماری  سال 1395 و فرمول کوکران 384 نفر تعیین گردید. از بین شاخص های حکمروایی خوب شهری 6 شاخص (مشارکت، قانون مندی، جهت گیری توافقی، بینش راهبردی، تمرکز زدایی، عدالت) به عنوان متغیر مستقل و خدمات تجهیزات شهری (مراکز پلیس و ایستگاه های آتش نشانی) به عنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخت گردآوری شد. برای محاسبات آماری و تحلیل داده های پژوهش، از نرم  افزار Smart PLS استفاده شد و اطلاعات پژوهش به دو شیوه ­کتابخانه ای و میدانی گردآوری گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که شاخص های جهت گیری توافقی و بینش راهبردی و مشارکت به ترتیب بیشترین اثر را بر ارتقاء خدمات در بخش تجهیزات شهری (مراکز پلیس و ایستگاه های آتش نشانی) در سطح محله شهید رجائی مشهد دارند.

کلیدواژه‌ها

• ارتقاء خدمات
• حکمروایی
• حکمروایی خوب شهری
• سکونتگاه غیر رسمی
• محله شهید رجائی مشهد

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

The effects of good governance in improving services in marginal regions( Case Stude: Shahid Rajayee section in Mashhad)

نویسندگان [English]

• Mehdi Safari ¹
• katayoon alizadeh ²
• Hamid Jafari ²

¹ Ph.D. Student in urban geography, Department of Geography, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran

²

چکیده [English]

One of the duties of city managers is to provide services needed by citizens at the city level and to promote these services in different urban areas. Among the urban areas that have the least amenities and services are the marginal areas. One of the recent approaches in the field of urban management that considers the well-being of citizens is good urban governance. Based on this, the aim of the current research is to provide solutions to improve services in the urban equipment sector (police stations and fire stations) based on good urban governance in Shahid Rajaei neighborhood of Mashhad. The main research method is descriptive-analytical. The statistical population is the citizens of Shahid Rajaei neighborhood of Mashhad. The sample size was determined based on the statistical blocks of 2015 and Cochran's formula of 384 people. Among the indicators of good urban governance, 6 indicators (participation, legality, consensual orientation, strategic vision, decentralization, justice) are examined as independent variables and urban equipment services (police centers and fire stations) as dependent variables. were placed The information was collected through a researcher-made questionnaire. Smart PLS software was used for statistical calculations and research data analysis, and research information was collected in two ways - library and field. The results of the research show that the indicators of consensual orientation and strategic vision and participation respectively have the greatest effect on the improvement of services in the urban equipment sector (police centers and fire stations) at the level of Shahid Rajaei neighborhood of Mashhad.

کلیدواژه‌ها [English]

• governance
• good urban governance
• marginalization
• service improvement
• Shahid Rajaei community of Mashhad

مراجع

1. ابراهیم زاده، ع.، و اسدیان، م. (1392). تحلیل و ارزیابی میزان تحقق پذیری حکمروایی خوب شهری در ایران مورد شناسی؛ شهر کاشمر. جغرافیا و آمایش شهری – منطقه ای، 6، 30-17.
2. اسماعیل نژاد، م.، و اسکندری ثانی، م. (1395). مکان‌یابی تأسیسات و تجهیزات شهری در راستای بهره‌وری از زمان طلایی مدیریت بحران مطالعه: ایستگاه ‌های آتش‌نشانی شهر بیرجند. فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران ، 6(3)، 263-252
3. اصغری زمانی، ا.، علیزاده زنوزی، ش.، و غلامحسینی، ر. (1397). سنجش مناطق شهری بر اساس توزیع کاربری‌های خدمات شهری و اثرات آن در توزیع فضایی جمعیت (مطالعه موردی؛ مناطق شهر مرند). آمایش محیط، 11(43)، 1-20.
4. پوراحمد، ا.، پیری، ا.، محمدی، ی.، پارسا، ش.، و حیدری، س. (1397). حکمروایی خوب شهری در محله های شهری (مورد مطالعه: شهر مریوان). فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، 24، 98-81.
5. پوراحمد، ا.، و خلیجی، م.ع. (1393). قابلیت سنجی تحلیل خدمات شهری با استفاده از تکنیک ویکور (مطالعه موردی شهر بناب). برنامه ریزی فضایی، 4(2)، 1-16.
6. حکمت نیا، ح.، ملکی، م.، موسوی، م.ن.، و افشانی، ع. (1396). سنجش میزان تحقق‌پذیری حکمروایی خوب شهری در ایران (مطالعۀ موردی: شهر ایلام).پژوهش های جغرافیای انسانی، 49(3)، 607-619.
7. حکیمی، ه.، الهامی، ن.، و پورحسینی، م. (1397). ارزیابی و رتبه بندی توزیع خدمات شهری در سکونتگاه های غیررسمی مطالعه موردی؛ کالانشهر تبریز. فصلنامه شهـر پایـدار، 1(4)، 71-75.
8. حیدری، ر.، و رستمی، م. (1393). ارزیابی و ارائه الگوی بهینه مکانیابی به منظور تأسیس ایستگاه های آتشنشانی با استفاده از GIS(مطالعه موردی: شهر کرمانشاه). مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی، 2، 99-87.
9. رضائی، م.، و شمس الدینی، ع. (1398). تحلیلی بر رابطۀ حکمروایی خوب شهری و عدالت اجتماعی در فضاهای شهری (مورد مطالعه: شهر فردوسیه – شهرستان شهریار). آمایش محیط، 12(45)، 48-25.
10. رفیعی کیا، ه. (1399). عارضه یابی سیستم عملکرد خدمات کلانتری و ارائه راهکارهای بهبود (مورد مطالعه: کلانتری های شهر تهران). پژوهشنامه نظم و امنیت انتظامی، 13(1) (پیاپی 49)، 21-46.
11. رهنما، م.ر.، و یعقوبی، م. (1401). توانمندسازی سکونتگاه غیر رسمی شهرک شهید رجایی مشهد. فصلنامه توسعه پایدار شهری و منطقه ای، 3(2)، 23-1.
12. زیاری، ی.ع.، و یزدانپناه، س. (1390). مکان یابی ایستگاه های آتشنشانی با استفاده از مدل AHP ، (مطالعه موردی شهر آمل). مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی (چشم انداز جغرافیایی)، 6(14)، 74-87.
13. سجادیان، ن.، سیدعلی پور، س.خ.، کشتکار، ل.، و مریدی، و. (1394). بررسی نظام توزیع فضایی و تحلیل مکان گزینی کلانتری های شهر اهواز با استفاده از تحلیل سلسله- مراتب فازی (FAHP) .پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، 3(9)، 1-24.
14. شیخی، ح.، منصوری، س.، و نصراللهی، د. (1396). تحلیل فضایی نواحی شهر بروجرد از نظر برخورداری از خدمات شهری با الگوهای تصمیم‌گیری چند‌معیاره. برنامه ریزی فضایی، 7(2)، 1-20.
15. علوی، س. ع.، شاکری منصور، ا.، و گروسی، ع. (1397). سنجش توزیع فضایی فقر شهری با استفاده از مدل های تصمیم گیری در GIS (مطالعه موردی: مناطق 21 گانه شهر بابل). مجله علوم جغرافیایی، 14(82)، 197-181.
16. علوی، س.ع.، سالاروند، ا.، احمدآبادی، ع.، و بسحاق، م.ر. (1391). تحلیل فضا-مکانی عملکرد ایستگاههای آتشنشانی بر پایه مدیریت بحران با استفاده از روش تلفیقی MCDM و تحلیل شبکه. دو فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت بحران، 2، 65-57.
17. غلامی، م.، شیبانی امین، ع.، صفرعلی زاده، ا.، و حسین زاده، ر. (1396). اولویت بندی مؤلفه های حکمروایی شایسته شهری از دیدگاه فعالان بخش مدیریت شهری (مورد مطالعه، شهر بوکان). جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)، 7(4)، 88-77.
18. فنی، ز.، روشن، ع. (1396). مکان گزینی ایستگاه های آتشنشانی با رویکرد پدافند غیرعامل مطالعه موردی: شهر بهبهان. فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی سپهر، 26(101)، 92-81.
19. قانونی، ح.، هاشمی، ع.، و کریمی خوزانی، ع. (1401). چهارچوب ارزیابی عملکرد کلانتری ها بر اساس طرح تحول کلانتری و پاسگاه. پژوهش های مدیریت انتظامی (مطالعات مدیریت انتظامی)، 17(1)، 135-177.
20. کیانی، ا.، و صفرزایی، ع. (1392) ، بررسی و ارزیابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی شهر زابل با روش مدل چندمعیاری (با تأکید بر اولویت‌های راهبردهای کاهش مخاطرات شهری). مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 92(3)، 142-123.
21. محمدی، ع.ر.، هاشمی معصوم، آ.، و محمدی، چ. (1400). تحلیل فضایی توزیع و دسترسی به خدمات شهری در سطح محلات شهری با رویکرد عدالت فضایی) مطالعه موردی؛ کاربری های تجاری شهر اردبیل، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 21(63)، 117-99.
22. ملکی، س.، آروین، م.، بذرافکن، ش. (1397). بررسی نقش الگوی حکمروایی خوب شهری در تحقق شهر تاب آور (مطالعه موردی: شهر اهواز)، دانش شهرسازی، 2(4)، 18-1.
23. موسوی، م.ن.، امیدوارفر، س.، حسین زاده، ر.، و بایرام زاده، ن. (1401). تحلیل عدالت فضایی در توزیع کاربری های خدماتی در مناطق شهری (نمونه موردی: مناطق 5 گانه-ارومیه). جغرافیا و مطالعات محیطی، 11(43 )، 162-177.
24. نجفی، م.، سید علیپور، س.خ.، و نوایی، ح. (1399) مکان گزینی مراکز انتظامی در نواحی حاشیه نشین (مطالعه موردی: شهر بومهن). فصلنامه علمی مطالعات برنامه ریزی سکونتگاههای انسانی، 1(4)، 1222-1205.
25. نصیری، ا. (1393). چالش های فقر شهری و ضرورت رویکرد راهبردهای اجتماع محور در سکونتگاه های غیر رسمی (مطالعه موردی: محله بی سیم شهر زنجان). مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی، 27، 168-153.
26. نوری، س.، و محمدی، ع.ر. (1396). تعیین عرصه های مناسب مکان گزینی کلانتری ها برای بهبود امنیت فضا مطالعه موردی اردبیل. پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران (پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی)، 6(3) (پیاپی 18)، 97-115.
27. نوری، م.، رضایی م.ر.، و یاراحمدی، م. (1400). تحلیل اهمیت – عملکرد شاخص‌های حکمروایی خوب در شهر میراث جهانی یزد. فصلنامه علمی – پژوهشی- برنامه ریزی شهری، 12(46)، 16-1.
28. هاشمی بیستونی، م.ر.، و شمس، م. (1398). تحلیل و ارزیابی شاخص های حکمروایی خوب شهری و تأثیر آن بر متغیر توسعه گردشگری در شهر بیستون. جغرافیایی فضای گردشگری، 9(33)، 35-15.

 

29. Asadzadeh, A., Fekete, A., Khazai, B., Moghadas, M., Esfandiar Zebardast, M. (2023). Capacitating urban governance and planning systems to drive transformative resilience. Sustainable Cities and Society, 96, 1-16
30. Fajle Rabbi, A., Sadia Alam, M., & Meher Nigar, N. (2020). Towards vertical spatial equity of urban facilities: An integration of spatial and aspatial accessibility, Journal of Urban Management, 77-92.
31. Linteloa, D.J.H.te., Gupte, J., McGregorb, A., Lakshmana, R., & Jahanc, F. (2018). Who fails, survives or grows in informal settlements in Bangladeshi cities, Cities, 72(B), 391-402.
32. Rigon, A. (2022). Diversity, justice and slum upgrading: An intersectional approach to urban development. Habitat International, 130, 102691.
33. Song, K., Chen,Y., Duan, Y., & Zheng, (2023). Urban governance: A review of intellectual structure and topic evolution. Urban Governance, 3(3), 169-185.