نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه الزهرا، تهران

چکیده

کیفیت زندگی،مفهومی چند‌جانبه و چند‌بعدی است که تنها جنبه‌های مادی زندگی را در بر نگرفته؛ بلکه سنجش واندازه‌گیری آن،درگرودسترسی به عوامل وامکانات مختلف فرهنگی، اجتماعی،اقتصادی ومحیطی است.دراین مقاله،رابطۀ بین کیفیت زندگی زنان و دسترسی به امکانات و خدمات شهری،سطح بهداشت و امنیت محله، با تأکید بر نیاز‌های ویژۀ آن‌ها، موردسنجش قرارگرفته است. این پژوهش، مطالعه‌ای پیمایشی بوده و جامعۀ آماری شامل 383 نفر از زنان متأهل ساکن نواحی نه‌گانۀ شهرداری منطقۀ 2تهران است که با شیوۀ تصادفی نسبتی مطابق انتخاب شده‌اند. یافته‌های پژوهش حاکی ازروابط معنادار و همبستگی بین دسترسی به امکانات و خدمات شهری و شاخص‌های آن،سطح بهداشت و امنیت محله، با کیفیت زندگی زنان است، همچنین نتایج آزمون تحلیل واریانس، نشان داد با تفاوت ناحیۀ محل سکونت و تفاوت دسترسی به امکانات و خدمات، امنیت و بهداشت موردنیاز، کیفیت زندگی زنان نیز متفاوت می‌شود، همچنین متغیر‌های دسترسی به امکانات و خدمات و امنیت محله، دارای بیشترین قدرت تبیین پراکنش کیفیت زندگی زنان بوده-اند و 39/0 درصد آن را تبیین می‌کنند. ازاین رو، نتایج پژوهش نشان می‌دهد با توجه به حضور وسیع زنان در عرصه‌های عمومی و فضاهای شهری، با در‌نظر‌گرفتن رویکردهای نوینی در برنامه‌ریزی و طراحی و شهر‌سازی نوین، با مقولۀ سازمان‌دهی شهری با برنامه‌ریزی «برای زنان» و «با زنان» و تأمین نیازهای ویژۀ آن‌ها در دسترسی به امنیت، بهداشت، امکانات و خدمات شهری در محله‌ها، موجبات ارتقای کیفیت زندگی زنان فراهم می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating the Relationship between Access to Community Services and Facilities, Neighborhood Safety and Health, and Life Quality of Women Living in Tehran (With an Emphasis on Special Needs of Women in District 2 of Tehran)

نویسندگان [English]

  • Fariba Seyedan
  • Akram Soltanpour Oshtobini

Alzahra University

چکیده [English]

Extended Abstract

1. INTRODUCTION
Quality of life is the main constituent of social welfare which is influenced by urban factors. According to studies, there has been a decline in quality of life of Iranians in recent years. Also, research shows that Iranian women have lower quality of life compared to that of men. The aim of the present study is to explore the relationship between women’s access to community facilities, environmental health and neighborhood safety with an emphasis on special needs of women and their quality of life.

2. METHODOLOGY
This is a survey study. The sample population consists of 383 married women living in nine districts of the Tehran municipality who were selected through random sampling method. Data were collected using a questionnaire that consisted of three sections: first section contained demographic questions such as occupation, education, length of marriage, number of children, income, and residence. The second section contained questions about the women’ access to public utilities and municipal services such as socio-cultural venues, sports centers, service facilities, public transport network, health and neighborhood safety with an emphasis on women’s special needs .The 5-point Likert scale (never=1, very low=2, low=3, high=4. very high=5) was administrated in this study. The third section included WHOQOL-BREF inventory.


3. DISCUSSION
The findings show that there is a significant relationship between women’s quality of life and access to urban facilities and services (r=0.33, p=0.000), the local health (r=0.25, p=0.000) and neighborhood safety (r=0.19, p=0.000). Also, the results of variance analysis indicate that the quality of life of women living in nine districts of the Tehran municipality has a significance level of p=0.001 depending on their area of residence. That is, variation in the area of residence, difference in access to facilities and services as well as health and safety of women influence their quality of life.
In this study, to determine women’s quality of life based on its determinants (level of access to neighborhood facility, the level of health and safety), the multivariate regression analysis was used. The finding of multiple regressions showed that access to community facilities and neighborhood safety explained 39% of variance in women’s quality of life.

4. CONCLUSION
The findings of this research suggests that the quality of life of women living in nine districts of the Tehran municipality is influenced by access to public utilities and municipal services, health and level of neighborhood safety .The limited access of women to urban services shows that despite the significant presence of women in public and urban places, little attention has been paid to their special needs. Our findings direct attention toward the

gender -specific limitation of women’s access to public utilities and municipal services, health and level of neighborhood as indicators of women’s quality of life. Hence, given the significant presence of women in public and urban areas, a new approach to planning and urban design, which is geared to the adoption of "With women" and "For women" slogan with the aim of meeting their needs in term of safety, health, municipal services and communities facilities and improvement of living conditions, should be adopted.

کلیدواژه‌ها [English]

  • quality of life
  • Urban facilities and services
  • Environmental health
  • Neighborhood safety
  • Women’s needs
1. افشارنیا،اودارستانی فراهانی،م. (1388). فضاهای شهری مناسب زنان.همایش ملی زن و معماری. تهران: آموزشکدۀ فنی‌حرفه‌ای دخترانۀ سما.
2. امیرابراهیمی،م. (1381). شهر در حصار. فصل‌نامۀ معماری و شهرسازی. دورۀ نهم. شمارۀ 64-63: صص 22-11 .
3. امین شکروی،ف والحانی،ف.وکاظم‌نژاد،ا.ووجدانی‌نیا،م. (1388). ارتباط فعالیت‌های جسمی منظم (پیاده‌روی) با کیفیت زندگی زنان. فصل‌نامۀ پایش. 4 (8). صص 407-413.
4. باندز،م. (1390). نظریۀ اجتماعی شهری. ترجمۀ رحمت‌الله صدیق سروستانی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
5. بحرینی، ح. (1385). فرآیند طراحی شهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
6. بمانیان،م.ورفیعیان،م.وضابطیان،ا. (1387). امنیت تردد در فضاهای شهری و سنجش مشارکتی آن‌ها در بخش مرکزی شهر تهران. تحقیقات زنان. 4 (2). صص 39-56.
7. بیات،م. (1390). بررسی کیفیت زندگی زنان در شهر مشهد. مجموعه مقالات سومین نشست اندیشه‌های راهبردی زن و خانواده. جلد دوم. انتشارات دبیرخانۀ نشست اندشیه‌های راهبردی جمهوری اسلامی، تهران. صص 575-588.
8. پاپلی یزدی، م. و رجبی سناجردی، ح. (1389). نظریه‌های شهر و پیرامون آن. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
9. پاکزاد،ج. (1358). مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری. چاپ اول. تهران: نشرشهیدی.
10. زبردست، ا. و بنی‌عامریان،م. (1388). برررسی ارتباط میان شاخص‌های عینی و ذهنی بعد خدمات عمومی کیفیت زندگی شهری در شهر جدید هشتگرد. نامۀ معماری و شهرسازی. دوفصل‌نامۀ دانشگاه هنر. 3 (2). صص 5-22.
11. شورت،ج. (1390). نظریۀ شهری. ترجمۀ کرامت‌الله زیاری و حافظ مهدی نژاد و فریاد پرهیز. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
12. عابدزاده، م. و تائبی، م. و صابری، ف و سادات، ز. (1388). بررسی کیفیت زندگی و عوامل مرتبط با آن در زنان یائسۀ شهر کاشان. دو فصل‌نامۀ طب جنوب. 1 (12). صص 81-88..
13. علیخواه، ف و نجیبی ربیعی، م. (1385). زنان و ترس از جرم در فضاهای شهری. فصل‌نامۀ رفاه اجتماعی. سال پنجم. شمارۀ 22. صص 109-132.
14. غیاثوند، ا. (1388) .تأثیر سرمایۀ اجتماعی کیفیت زندگی ساکنان محله‌های شهر. فصل‌نامۀ مهندس مشاور. 45. صص 22-28.
15. قانون‌ برنامه پنج‌سالۀ‌ چهارم‌ توسعۀ جمهوری ‎اسلامی‌ ایران. (1385-1389). شمارۀ 66911/96 مورخ 16/7/ 1383.
16. کاظمی،م. (1388). رویـکردی تحلیلی به مقولۀ جنسیت و تأثیر آن در کیفیت فـضا (نمونۀ مورد مطالعه: پارک فجر تبریز). فصل‌نامۀ هویت شهر. 47 (3): صص 47-58.
17. کرمان ساروی، ف. منتظری، ع. بیات، م. (1390). مقایسۀ کیفیت زندگی زنان شاغل و خانه‌دار. فصل‌نامۀ پایش. سال 11. شمارۀ اول. صص 111-116.
18. کلمنتس، ک. (1384). به سوی جامعه‌شناسی امنیت. ترجمۀ محمد علی قاسمی. فصل‌نامۀ پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی. 2 (8). صص 281-310.
19. کوکبی،افشین. (1386). معیارهای ارزیابی کیفیت زندگی شهری در مراکز شهری. فصل‌نامه هویت شهر. سال اول. شمارۀ اول 1: صص 87-75.
20. لینچ، ک. (1386). تئوری شکل خوب شهر. ترجمۀ حسین بحرینی. تهران: دانشگاه تهران.
21. الماسی فر،ن وانصاری،م. (1389). بررسی امنیت محیطی در پارک‌های منطقه‌ای به عنوان بخشی از فضاهای شهری از دیدگاه زنان بر پایۀ رویکرد cpted. فصل‌نامۀ علمی-پژوهشی مدیریت شهری. دورۀ 8. شمارۀ25. صص 21-34 .
22. مختاری، م.ونظری،ج.(1389). جامعه‌شناسی کیفیت زندگی. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
23. معین، م. (1375). فرهنگ فارسی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
24. مهدی‌زاده، ج. (1387). در جستجوی شهرهای انسانی‌تر. فصل‌نامۀ تحلیلی- پژوهشی علوم اجتماعی جستارهای شهرسازی. سال 7. شمارۀ 24-25. صص 6-19.
25. نجات، س؛ منتظری، ع؛ هلاکوئی نائینی،ک؛ ومجد،ک و ومجدزاده، ر (1385). استاندارد‌سازی پرسش‌نامۀ کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (WHOQOL-BREF). ترجمۀ و روان‌سنجی گونۀ ایرانی. مجلۀ دانشکدۀ بهداشت و انستیتو پژوهش‌های بهداشتی. 4 (4). صص 1-12.
26. Cott, N. (1986). Roots of bitterness: Documents of the social history of American women. Boston: Northeastern University Press.
27. Coutard, O. (2000). Quality of Life in the Paris Area and New Challenges to the Regional Transport policy. Second international conference on quality of life in cities (ICQOLC 2000) (Singapour, 8–10 March, 2000).
28. Dunning, H., Williams, A., Abonyi, S., & Crooks, V. (2008). A mixed method approach to quality of life research: a case study approach. Social indicators research. Springer, 85(1), 145-158.
29. Fadda, G., & Jron, P. (1999). Quality of life and gender: a methodology for urban research. Environment and Urbanization, 11 (2), 261-270.
30. Frye, V., Putnam, S. O., & Campo, P. (2007). Viewpoint whither gender in urban health. Elsevier, 14(3), 616-622.
31. Gardner, C. B. (1995). Passing by: Gender and public harassment. Los Angeles: University of California Press.
32. Hanson, S., & Pratt, G. (1995). Gender, work and space. New York and London: Routledge.
33. King, C. R., & Hinds, P. S. (2003). Quality of life: From nursing and patient perspectives: theory, research, practice. Sudbury, Mass: Jones and Bartlett Publishers.
34. Koskela, H. (1997). Bold Walk and Breaking. Women's spatial confidence versus fear of violence. Gender, place and culture, 4(3), 301-319.
35. Koskela, H., Pain, R. (1999). Revisiting fear and place: omen's fear of attack and the built environment. Geoforum, 31(2), 301-319.
36. Lotfi, S., & Koohsari, M. J. (2009). Analyzing accessibility dimension of urban quality of life: Where urban designers face duality between subjective and objective reading of place. Social Indicators Research, 94(3), 417-435.
37. Montazeri, A., Goshtasebi, A., Vahdaninia, M., & Gandek, N. B. (2005). The short form of health survey (SF-36). Translated and validated in Iranian. Quality of life research, 14(13), 875-882.
38. Mtani, A., & Lubuva, J. (2004). Urban space and security: A case of the dares salaam, safety audits for women. Dar es Salaam, Tanzana, 10(1), 13-17.
39. Olive, J., Huxley, P., Bridges, K., & Mohammad, H. (1996). Quality of life and mental health services. London: Routledge.
40. Quality Of Life in Twelve of New Zealand’s Cities. (2007). Accessible at: www.bigcities.govt.nz. Short, J. (2011). Urban theory (K. Ziyari, H. Mahdinejad, & F. Parhiz). Tehran: Tehran University.
41. The fourth five-year develop
42. pment plan of the Islamic Republic of Iran. (2006-2010). No. 96.66911 dated 16/7/2004.
43. Valentine, G. (1992). Images of danger: Women's sources of information about the spatial distribution of male violence. Area, 24, 22-29.
44. Quality of life Group. (1996). WHOQOL-BREF introduction. Administration and scoring, field trial version. World Health Organization, Geneva.
45. Zebardast, E. (2008). The housing quality of life and life satisfaction in the spontaneous settlement of Tehran metropolitan Fring .Social Indicators Research, 90(
CAPTCHA Image