اولویت‌بندی مؤلفه‌های رفتار شهروند سازمانی در نظام برنامه‌ریزی شهری (نمونه موردی: شهر مشهد)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• پریناز حسنی
• سید مسلم سیدالحسینی
• هادی سروری
• تکتم حنایی

آزاد اسلامی واحد مشهد

https://doi.org/10.22067/jgusd.2021.67084.0

چکیده

امروزه شهرها همچون سازمان بزرگ و پیچیده­ای می­­باشند، که شهروندان به ­عنوان عنصر اصلی این مجموعه به حساب می­آیند. رفتار شهروند سازمانی به عنوان رفتارهای فرانقشی، باعث بهبود مؤثر وظایف و نقش‌های سازمان می‌شوند. لذا با توجه به اهمیت شهرها به­ لحاظ تأثیرپذیری برنامه­ریزی­های شهری از رفتار شهروند سازمانی، ضرورت شناسایی مؤلفه­های رفتار شهروند سازمانی در شهرها وجود دارد. لذا هدف پژوهش حاضر شناسایی و اولویت­بندی مؤلفه­های رفتار شهروند سازمانی می باشد، که از نظر ماهیت و روش توصیفی و از نظر هدف، کاربردی است. جمع آوری داده­ها از مطالعات کتابخانه­ای و تهیه 384 پرسشنامه انجام شده است. روایی پرسشنامه با نظر چند تن از صاحبنظران در این زمینه، پایایی پرسشنامه براساس آلفای کرونباخ، تجزیه و تحلیل داده­ها از روش تحلیل عاملی تأییدی و اولویت­بندی از آزمون فریدمن بهره گرفته شده است. طبق یافته­ها، در میان متغیرهای اصلی، همبستگی و رابطه معناداری وجود دارد و در میان متغیر­های اصلی انگیزه، پاسخ، محرک، تقویت و نگرش، متغیر انگیزه و پاسخ دارای اولویت بالاتری در میان متغیرهای دیگر می­باشد، لذا نتایج حاکی از آن است، در اولویت­بندی مؤلفه­های رفتاری شهروند سازمانی در نظام برنامه­ریزی شهری، مدیران و برنامه­ریزان شهری باید انگیزه شهروندان در شهر مشهد را در برنامه­ریزی­های شهری مد نظر داشته باشند، چون بر پاسخ­دهی شهروندان که به شکل میزان تعهد و رضایت شهروندی از شهر بروز می­دهد، تأثیرگذار است.

کلیدواژه‌ها

• برنامه‌ریزی شهری
• رفتار
• شهروند سازمانی
• شهر مشهد

عنوان مقاله [English]

Prioritization of the Components of Organizational Citizenship Behavior in Urban Planning System (Case Study: Mashhad City)

نویسندگان [English]

• parinaz hassani
• Sayed Muslim Sayed Al-Husseini
• hadi sarvari
• tooktam hanaee

Urban Planning Department, Islamic Azad University, Mashhad Branch, Mashhad, Iran

چکیده [English]

Today, cities are like a large and complex organization, where citizens are considered the main element of the organization. Organizational citizenship behavior as extra-role behavior can effectively improve the tasks and roles of organizations. Considering the importance of cities in terms of the influence of urban planning on organizational citizenship behavior, there is a need to identify the components of organizational citizenship behavior in cities. Therefore, the aim of this descriptive research is identifying and prioritizing the components. Data collection was done using library studies and 384 questionnaires. The validity of the questionnaire was confirmed using the opinion of several experts in this field and the reliability of the questionnaire is based on Cronbach's alpha. Data analysis was done using confirmatory factor analysis method and the prioritization was based on Friedman test. The results show that there is a significant correlation among the main variables including motivation, response, stimulus, reinforcement and attitude. The motivation and response variables have a higher priority among other variables, so the results indicate that, in prioritizing the behavioral components of the organizational citizenship in the urban planning system, managers and urban planners should consider citizens’ motivation of Mashhad in urban planning.

کلیدواژه‌ها [English]

• Urban Planning
• Behavior
• Organizational Citizen
• Mashhad City

مراجع

1. احمدی، ف.، محمدی، ا.، و فرجی، ب. (1391). بررسی رابطه بین رفتار شهروندی سازمانی، مدیریت کیفیت جامع و عملکرد شرکت­های صنعتی استان تهران. پژوهش­های مدیریت عمومی، 16، 99-117.
2. پاکزاد، ج.، و بزرگ، ح. (1391). الفبای روانشناسی محیط برای طراحان. تهران: نشر آرمان­شهر.
3. ثقه الاسلامی، ع.ا.، و روحی میرآبادی، ز. (1399). تحلیل فضاهای شهری پیرامون مکان­های مقدس در ارتباط با نیازها و الگوهای رفتاری زائران، مورد مطالعاتی: خیابان امام رضا (ع) شهر مشهد. فصلنامه معماری و شهرسازی آرمان­شهر، 32، 205-218.
4. رحمانی، م. (1390). ابعاد رفتار شهروند سازمانی از دیدگاه اسلام. نشریه علمی دانش انتظامی مازندران، 4، 81-92.
5. رودساز، ح.، رضایی­منش، ب.، و توکلی، ش. (1391). تأثیر رفتار شهروند سازمانی بر مزیت رقابتی. فصلنامه مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 68، 109-134.
6. زارعی­متین، ح.، جندقی، غ.ر.، و توره، ن. (1385). شناخت عوامل رفتار شهروند سازمانی و ارتباط آن با عملکرد سازمانی. فرهنگ مدیریت، 12، 31-63.
7. سهرابی­زاده، س.، باستانی، پ.، و روانگرد، ر. (1389). بررسی عوامل تأثیر­گذار بر رفتار شهروند سازمانی در کارکنان حوزه ستادی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در سال 1388. فصلنامه بیمارستان، 34، 75-82.
8. سیدی، ا.، و ایزدی، س. (1392). فرهنگ سازمان و تأثیر آن بر عملکرد رفتار شهروندی. ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه، 159، 11-16.
9. صنوبری، م. (1387). رفتار شهروندی سازمانی (مفاهیم، تعاریف، ابعاد و عوامل مؤثر بر آن). ماهنامه توسعه انسانی پلیس، 5(16)، 79-99.
10. طبرسا، غ.ع.، و رامین مهر، ح. (1389). ارائه مدل رفتار شهروندی سازمانی. نشریه چشم انداز مدیریت دولتی، 1(3)، 103-117.
11. عطایی، م.، علی­نژاد، ع.ر.، و رحمانی، ن. (1394). بررسی ارتباط بهره­وری نیروی انسانی و رفتار شهروندی سازمانی در دانشگاه آزاد قزوین. مجله مدیریت توسعه و تحول، 21، 1-10.
12. علی­نژاد، ع.ر.، کاظمی، ا.، و پیشاهنگ بناب، م. (1393). بررسی ارتباط میان رفتار شهروند سازمانی و عملکرد کارکنان. فصلنامه مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 74، 73-98.
13. کاظمیان، غ.ر.، و میر عابدینی، ز. (1390). آسیب­شناسی مدیریت یکپارچه شهری در تهران از منظر سیاست­گذاری و تصمیم­گیری شهری. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 4، 27-38.
14. میری، ع.ر.، روزبهانی، ع.، و محلاتی، ت. (1393). شناسایی و رتبه­بندی عوامل مؤثر بر توسعه رفتار شهروند سازمانی. فصلنامه مطالعات منابع انسانی، 12، 143-163.

 

15. Bienstock, C.C., Demoranville, W. C. & Smith, K. R. (2003). Organizational citizenship behavior and service quality. Journal of services marketing, 17(4), 357-378.
16. Bolino, M. C., & Grant, A. M. (2016). The bright side of being prosocial at work, and the dark side, too: a review and agenda for research on other-oriented motives, behavior, and impact in organizations. Manage. Ann., 10, 599–670.
17. Bolino, M. C., Turnley, W. H. & Bloodgood, J. M. (2002). Citizenship behavior and the creation of social capital in organizations. Academy of Management Review, 27(4), 505-522.
18. Castro, C. B., Armario, E. M., & Ruiz, D. M. (2004). The Influence of Employee Organizational Citizenship Behavior on Customer Loyalty. International Journal of Service Industry Management, 15(1), 27-53.
19. Cheng, B. Sh., Jiang, D. Yu. & Riley, H. (2003). Organizational commitment, supervisory commitment, and employee outcomes in the Chinese context: proximal hypothesis or global hypothesis? Journal of Organizational Behavior, 24(3), 313-334.
20. Cohen, A. & Kol, Y. (2004). Professionalism and organizational Citizenship behavior an empirical examination among Isra. Journal of Managerial Psychology, 19(4), 386-405.
21. M., J. & Jones. R., G. (2012). Understanding and managing organizational behavior. New Jersey: Publishing as Prentice Hall.
22. Jones, G. R., (2007). Organizational theory, design, and change: Text and cases. 5th ed. (Upper Saddle River), New Jersey: Prentice Hall.
23. Koslowsky, M., & Pindek, S. (2011). Impression management: influencing perceptions of self,” in Theories in social psychology. ed. D. Chadee, Hoboken, New Jersey: Wiley-Blackwell.
24. Kwantes, C. T. (2003). Organizational citizenship and withdrawal behaviors in USA and India. International Journal of Cross Cultural Management, 3(1), 5-26.
25. Lang, J. (1987). Creating Architectural Theory: The role of behavioral sciences in environmental design. New York: Van Nostrand Reinhold Company.
26. Markoczy, L., & Xin, K. (2004). The virtues of omission in Organizational citizenship behavior. Sanfrancisco: university of California.
27. Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Washengton D. C.: American Psychological Association.
28. Su-Jung Lin, R. & Hsiao, J. K. (2014). The relationships between transformational leadership, knowledge sharing, trust and organizational citizenship behavior. International Journal of Innovation, Management and Technology, 5(3), 171-174.
29. Turnipseed, D.L., & Rassuli, A. (2005). Performance perceptions of organizational citizenship behaviors at work: a bi-level study among managers and employees. British Journal of Management, 16, 231-244.
30. Yaakobi, E., & Weisberg, J. (2020). Organizational citizenship behavior predicts quality, creativity, and efficiency performance: The roles of occupational and collective efficacies. International Journal of Prosocial Behavior and Performance, 11(758), 1-18.