تحلیل بعد کالبدی در شفابخشی منظر پارک شهید رجایی اصفهان

نوع مقاله : پژوهشی-مطالعه موردی

نویسندگان

• شیما طاهری ^{1، 2}
• مریم قاسمی سیچانی ^{3، 4}
• امیرحسین شبانی ^{5، 6}

¹ دکتری تخصصی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.

² باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

³ دانشیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.

⁴ مرکز تحقیقات سلامت جامعه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.

⁵ استادیار گروه شهرسازی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

⁶ مرکز تحقیقات افق‌های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

https://doi.org/10.22067/jgusd.2022.73661.1138

چکیده

نمود بارز شهرنشینی و سبک زندگی ناشی از آن، در کنار وجود فضاهای دور از طبیعت، را می‌توان هم در فضاهای معماری و شهری و هم در انسان دچار آسیب‌های جسمی و روانی دید. از دیگرسوی روند سالمندی روبه رشد جهان، به ملاحظات جدی طراحان و برنامه‌ریزان در شهرها نیازمند است. در بازگشت به مساله سالمندی و عوارض شهرنشینی، یکی از کلیدی‌ترین مسائل سلامت و به‌زیستی است و مناظر شفابخش در فصل مشترک، منظر، سلامت و انسان قرار دارند. در این راستا، جستجوی مولفه‌های بعد کالبدی مناظر شفابخش، موردپژوهی پارک شهید رجایی اصفهان سوال اصلی پژوهش است. مبتنی بر روش پژوهش کیفی و تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی، مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با 21 سالمند، بااستفاده از نرم‌افزار MAXQDA انجام شد. نتایج پژوهش، در قالب شناسایی مقوله‌های کارایی و قابلیت کالبدی، جذابیت طبیعی و کالبدی-تاریخی، دسترسی و همجواری، آسایش اقلیمی، منظر صوتی، تحریک حواس، زیبایی منظر، نقشه ذهنی و احساسات مثبت در راستای ارتقای شفابخشی و دو مقوله ضدشفابخشی، منظر صوتی نامطلوب و کاهش کارایی کالبدی از منظر سالمندان است. منظر پارک، عمدتا با تاثیرگذاری بر سلامت روان سالمندان، توانسته امکان تجربه شفابخش به‌واسطه ایجاد تعادل نسبی، ارتقا ظرفیت درونی و سازگاری به‌منظور تداوم عملکردهای جسمی، ذهنی و روانی فراهم آورد؛ پیامدهای سلامت‌بخشی مانند حس آرامش، بازیابی توجه و بهبود خلق وخو حاصل چنین تجربه‌ای است. مهمترین زیرمقوله‌ها، حس رضایت‌مندی، درختان و فضای اجتماع پذیر هستند؛ درختان کهنسال به طور قابل توجهی بر مقوله‌های آسایش اقلیمی، تحریک حواس، جذابیت طبیعی، نقشه ذهنی، فضای شاخص، همجواری و زیبایی منظر تاثیر مثبت داشت.

کلیدواژه‌ها

• مناظر شفابخش
• سلامت
• سالمندان
• تحلیل محتوا
• پارک شهری

عنوان مقاله [English]

Physical dimension analysis in Therapeutic landscape of Shahid Rajaei Park in Isfahan

نویسندگان [English]

• Shima Taheri ^{1 2}
• maryam ghasemi ^{3 4}
• Amirhosein Shabani ^{5 6}

¹ PhD Architecture, Department of Architecture, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.|Young Researchers and Elite Club, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.

² PhD Architecture, Department of Architecture, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.|Young Researchers and Elite Club, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.

³ Associate Professor Department of Architecture, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.|Community Health Research Center, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.

⁴ Associate Professor Department of Architecture, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.|Community Health Research Center, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.

⁵ Assistant Professor Department of Urban planning, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.|Advancement in Architecture and Urban planning Research Center, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.

⁶ Assistant Professor Department of Urban planning, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.|Advancement in Architecture and Urban planning Research Center, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.

چکیده [English]

Urbanization and the resulting lifestyle, along with the existence of spaces far from nature, can be seen in both architectural and urban spaces and in humans with physical and psychological damage. On the other hand, the growing aging of the world requires serious consideration by designers and planners in cities. Returning to the issue of aging and the effects of urbanization, it is one of the key issues of health and well-being, and therapeutic landscapes are in the common chapter of landscape, health, and human beings. In this regard, the search for the components of the physical dimension of therapeutic landscapes, the case of Shahid Rajaei Park in Isfahan is the main question of the research. Based on qualitative research method and qualitative content analysis with inductive approach, semi-structured interviews with 21 elderly people (by using MAXQDA software) were conducted. To promote therapeutic and decrease anti-therapeutic themes, research results had identified physical efficiency and capability, natural and physical-historical attractiveness, accessibility and proximity, climatic comfort, sound landscape, sensory stimulation, landscape beauty, mindscape and positive emotions, unfavorable sound landscape and decrease in physical efficiency. The Park, mainly by affecting the mental health of the elderly, has been able to provide a therapeutic experience by creating a relative balance, enhancing internal capacity and adaptation to maintain physical, mental, and psychological functions; Health consequences such as a sense of calm, attention recovery, and mood improvement are the result of such an experience. The most important subcategories are satisfaction, trees, and sociable space; older trees had a significant positive effect on climate comfort, sensory stimulation, natural attractiveness, mindscape, landmark, proximity, and landscape beauty.

کلیدواژه‌ها [English]

• Therapeutic Landscapes
• Health
• Aging
• Content Aanalysis
• City Park