تحلیل مقایسه‌ای رابطه بین حس باهمستان و کیفیت زندگی در شهرها (پژوهش موردی: شهرک ولیعصر و محله پایین در شهر قائن)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• معصومه حاجی زاده کرقند ¹
• محمد سلمانی مقدم ²
• سعید حسین آبادی ³
• هادی سلیمانی مقدم ²

¹ کارشناسی ارشد/دانشگاه حکیم سبزواری سبزوار

² استادیار گروه جغرافیای دانشگاه حکیم سبزواری

³ استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه بزرگمهر قائنات

https://doi.org/10.22067/jgusd.2022.70775.1054

چکیده

هدف از پژوهش حاضر تحلیل و بررسی مقایسه‌ای وضعیت حس باهمستان و کیفیت زندگی و رابطه بین این دو متغیر در دو محله متفاوت از هم (شهرک ولیعصر به‌عنوان محله جدید و محله پایین به‌عنوان محله قدیمی) در شهر قاین است. رویکرد کلی این تحقیق توصیفی - تحلیلی است و یک تحقیق پیمایشی محسوب می‌شود. جهت گردآوری داده­های میدانی از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل جمعیت دو محله مذکور است. حجم کل نمونه بر اساس فرمول کوکران 370 نفر تعیین شد و سهم هر محله از این حجم نمونه با توجه به جمعیت آن مشخص گردید. برای تجزیه وتحلیل داده‌ها از آزمون T گروه‌های مستقل و همبستگی پیرسون در نرم‌افزار SPSS استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که وضعیت کیفیت زندگی و حس باهمستان در هر دو محله مطالعاتی بالاتر از حد متوسط است و از این نظر تفاوت معناداری بین دو محله وجود ندارد. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نیز نشان می‌دهد که در محدوده مطالعاتی بین «حس باهمستان» و «کیفیت زندگی» رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بنابراین تقویت حس باهمستان در محلات شهری می­تواند به افزایش رضایت از زندگی کمک کند.

کلیدواژه‌ها

• حس باهمستان
• شهر قاین
• کیفیت زندگی
• محله پایین
• محله ولیعصر

عنوان مقاله [English]

Comparative Analysis of the Relationship Between Sense of Community and Quality of Life (Case Study: Vali-Asr and Payin Neighborhoods in Qaen City)

نویسندگان [English]

• masumeh hajizadeh ¹
• mohammad salmani moghadam ²
• Saeed Hossein Abadi ³
• Hadi Soleimani moghadam ²

¹ MA Student in Geography and Urban Planning, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran

² Assistant Professor in Geography and Urban Planning, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran

³ Assistant Professor in Geography and Urban Planning, Bozorgmehr University of Qaenat, Qaen, Iran

چکیده [English]

The purpose of the research was to analyze and compare the state of sense of community and quality of life and the relationship between the variables in two different neighborhoods (Vali- Asr neighborhood as the new neighborhood and Payin neighborhood as the old neighborhood) in Qaen city. The general descriptive-analytical study used a questionnaire to collect field data. The statistical population includes the population of two mentioned neighborhoods. The size of the sample was calculated based on Cochran's formula to be 370 people, and the share of each neighborhood from this sample size was determined according to its population. To analyze the data, the independent samples t-test and Pearson correlation were don using in SPSS.  The results of this research suggest that the quality of life and the sense of community in both studied neighborhoods are above average and there is no significant difference between the two neighborhoods in this respect. The results of the Pearson correlation also show that there is a positive and significant relationship between sense of community and quality of life in the study area. Therefore, strengthening the sense of community in urban neighborhoods can increase life satisfaction.

کلیدواژه‌ها [English]

• Neighborhood
• Sense of Community
• Quality of Life
• Qaen city

مراجع

1. حسین آبادی، س.، روستایی، ش.، و یاپنگ غراوی، م. (1393). سنجش کیفیت زندگی در سکونت‌گاه‌های غیر رسمی، نمونه مطالعاتی: محدوده شرق کال عیدگاه سبزوار. فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 6(3)، 200-215.
2. حسینی عباس‌آبادی، م.، و طالعی، م. (1396). ارزیابی کیفیت زندگی شهری مبتنی بر داده‌های آماری و مکانی. نشریه علمی – پژوهشی علوم و فنون نقشه‌برداری، دوره ششم، 6(4)، 55-41.
3. خسروی ، م. (1378). جمعیت ، فضا و برنامه‌ریزی در شهر قاین. تهران: پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا  و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی.
4. ربانی خوراسگانی، ع.، و کیانپور، م. (1387). درآمدی بر رویکردهای نظری و تعاریف عملی مفهوم کیفیت زندگی. نشریه مددکاری اجتماعی، 5(4)، 57-42.
5. رجبی، ن.ا. (1384). تاریخ و جغرافیای شهرستان قاینات( توانمندیها و راهبردهای توسعه). تهران: انتشارات شهر آشوب.
6. رحمانی فیروزجاه، ع.، و سهرابی، س. (1392). بررسی جامعه‌شناختی رابطه میان کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی (مطالعه موردی: شهر تهران). فصلنامة مطالعات توسعة اجتماعی – فرهنگی، 1(2)، 175-157.
7. رفیعیان، م.، صادقی، ع.ر.، خادمی، م.، و احمدی، ف. (1394). باهمستانها، راهبرد توسعه‌ی پایدار در طراحی شهرها. ابرکوه: چهارمین همایش ملی توسعه پایدار در مناطق خشک و نیمه‌خشک.
8. رهنمایی, م.ت.، فرجی ملائی، ا.، حاتمی نژاد, ح.، و عظیمی، آ. (1391). تحلیلی بر مفهوم کیفیت زندگی شهری در شهر بابلسر. جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 2(5)، 76-49.
9. زیاری، ک.، حاتمی، ا.، و مصباحی، س. (1396). بررسی عوامل مؤثر برافزایش مشارکت اجتماعی با تأکید بر احساس تعلق محله‌ای (مطالعه موردی:نورآباد دلفان). دو فصلنامه علمی- پژوهشی «جغرافیای اجتماعی شهری»، 4(2)، 86-69.
10. شارع پور، م. (1395) . جامعه‌شناسی شهری. چاپ نهم. تهران: انتشارات سمت.
11. شربتیان، م. ح.، و عرفانیان قصاب، ا. (1397). تأثیر سرمایه اجتماعی بر بهزیستی اجتماعی به‌واسطه نقش میانجی کیفیت زندگی و رضایت از زندگی (مطالعه موردی: جوانان 18 تا30 ساله شهرستان قاین). فصلنامه توسعه اجتماعی (توسعه انسانی سابق)، 13(1)، 227-195.
12. غفاری، غ.ر.، و امیدی، ر. (1388). کیفیت زندگی؛ شاخص توسعه اجتماعی. تهران: نشر شیرازه.
13. فیروزجاییان، ع. ا.، و دهقان حداد، م. (1394). ارتباط و تأثیر کیفیت زندگی عینی بر کیفیت زندگی ذهنی ( مطالعه موردی؛ شهر آمل ، استان مازندران). فصلنامه‌ی مطالعات توسعه اجتماعی – فرهنگی، 3(4)، 184-157.
14. کاظم‌زاده، ع.، نیسانی سامانی، ن.، درویش بلورانی، ع.، تومانیان، آ.، و پوراحمد، ا. (1397). ارزیابی کیفیت زندگی شهری با استفاده از سنجش‌ازدور و GIS. فصلنامه علمی–پژوهشی اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، 27(107)، 31-47.
15. کروبی، م.، بابائی، ی.، شیخ حسنی، ن.، و آغنده م. ع. (1399). بررسی ارتباط بین صنعت گردشگری و بهبود کیفیت زندگی جامعه میزبان (مورد مطالعه: شهر سرعین). فصلنامه توسعه اجتماعی ( توسعه انسانی سابق)، 14(4)، 88-63.
16. لطفی، ص. (1388). مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف ، ابعاد و سنجش آن در برنامه‌ریزی شهری. فصلنامه‌ علمی پژوهشی جغرافیای انسانی، 1(4)، 80-65.
17. محمودی زاد، س.، و ذاکر حقیقی، ک. (1395). ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی در محدوده‌های روستا – شهری ( نمونه موردی: روستا – شهر فرحزاد). مطالعات محیطی هفت حصار، 4(15)، 14 –
18. مرکز آمار ایران. (1395).سرشماری عمومی نفوس و مسکن. تهران: مرکز آمار ایران.
19. منصور رضایی، م.، مدیری, آ.، و رفیعیان, م. (1392). روشی برای تحلیل خصیصه های باهمستانی در نظام محلات شهری (نمونه موردی؛ محله نازی آباد تهران). فصلنامه معماری و شهرسازی، 5(10)،69-86.
20. مهندسان مشاور طرح معتبر (1399) ، شناسایی و تهیه سند چارجوب برنامه ریزی محدوده ها و محلات نیازمند باز آفرینی شهر قاین. قاین: شهرداری قاین.
21. نسترن، م.، احمدی، ق.، و آقازاده مقدم، س. (1394). ارزیابی کیفیت زندگی شهری در محلات بافت قدیم و جدید شهر ارومیه. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 7(3)، 7-33.
22. نقدی، ا.، و بابایی، ح. (1394). مروری بر شاخص‌ها و مؤلفه‌های کیفیت زندگی شهری ( مورد مطالعه شهر همدان). فصلنامه مطالعات مدیریت شهری. 7(23)، 14-1.
23. ویسی ناب، ب.، بابایی اقدم، ف.، و قربانی، ر. (1398). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مرتبط با بعد اقتصادی زیست پذیری شهری(مطالعه‌ی موردی:کلان‌شهر تبریز). پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، 7(1)، 149-127.

 

24. Cantarero, R., Potter,  ,  & Leach,   Ch.  (2007).  Perceptions of quality of life, sense of community, and life satisfaction among elderly residents in Schuyler Crete, Nebraska. Nebraska: Environmental Design Research Association, 38th annual conference.
25. Cicognani, E., Zani, B., & Albanesi, C. (2012). Sense of community in adolescence. Global Journal of Community Psychology Practice, 3(4),119-125.
26. Huang, Y., & Wong, H. (2013). Impacts of sense of community and satisfaction with governmental recovery psychological status of the wenchuan earthquake survivors. Social Indicators Research, 117, 1-16.
27. Isabel Hombrados -Mendieta, M., Gomez-Jacinto, L., Dominguez-Fuentes, J.M., & Garcial-Leiva, P. (2013). Sense of community and satisfaction with life among immigrants and the native population. Journal of Community Psychology, 41(5),601-614.
28. Mc Millan,D.W., & Chavis, D.(1986). Sense of community: A definition and theory. Journal of Community Psycholigy, 14, 6-23.
29. Obst, P. (2004). Community connections: psychological sense of community and Identification in Geographical and Relational settings. Brisbane: A thesis submitted as fulfilment for the Degree of Doctor of Philosophy, School of Psychology and Counselling, Queensland University of Technology.
30. Pretty, G., Bishop, B., Fisher, A., & Sonn, Ch. (2006). Psychological sense of community and its relevance to well-being and everyday life in australia. The australian psychological society ltd level, 11, 1-25.
31. Hanly, J. (2011). A study of psychological sense of community within living-learning environments. Illinois: Masters Theses, Eastern Illinois University.
32. Salahia, S., Ghasemi, V., Azarpour, A., & Mcclelland, A. (2018). Investigating the effects of influential factors on sense of community: Life satisfaction as an outcome. Journal of Social Sciences, 4(3),279-291.
33. Smith, K.M. (2011). The relationship between residential satisfaction, sense of community, sense of belonging and sense of place in a Western Australian urban planned community. Joondalup: Thesis for Ph.D. Faculty of Computing, Health & Science, Edith Cowan University.
34. Terry, R.E. (2017). The influence of community on the relationship between community participation and recovery for individuals with serious mental illnesses. Portland: The degree of master of science in psychology. Portland State University.